Azerbaycan ve Türkiye arasında ikili iş birliği kapsamında alınan ticari kararların sürdürülebilir yatırım ve ticari ilişkilere etkileri

Abstract

18 Ekim 1991 tarihinde bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan Cumhuriyeti’ni ilk tanıyan ülke olarak Türkiye’nin gösterdiği hızlı ve kararlı tutum, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin temellerinin sağlam bir şekilde atılmasına olanak sağlamıştır. Bu tarihsel bağ, aynı zamanda taraflar arasında uzun vadeli stratejik iş birliklerinin geliştirilmesi için uygun bir zemin oluşturmuştur. Bu sürecin devamında, 1 Kasım 1992 tarihinde Azerbaycan ile Türkiye arasında imzalanan ve “Ticari ve Ekonomik İş Birliği Antlaşması” olarak adlandırılan ilk resmi anlaşma, iki ülke arasındaki ekonomik entegrasyon sürecini kurumsallaştırarak ticaret ve yatırım alanlarında daha yapısal adımların atılmasına imkân tanımıştır. Bu ilk adımı izleyen yıllarda taraflar arasında imzalanan çifte vergilendirmenin önlenmesine ve yatırımların karşılıklı teşviki ile korunmasına yönelik anlaşmalar, ekonomik iş birliğini daha da derinleştirmiş; yatırımcılara sağlanan hukuki güvence ve teşvikler sayesinde karşılıklı yatırımlar hız kazanmıştır. Özellikle enerji, ulaşım, inşaat ve hizmet sektörlerinde gelişen karşılıklı yatırımlar, ekonomik dayanışmayı güçlendirmiş ve iş dünyası arasındaki etkileşimi artırmıştır. Söz konusu iş birlikleri, sadece ekonomik değil aynı zamanda diplomatik, kültürel ve sosyo-politik alanlarda da sürdürülebilir kalkınmayı destekleyen bir yapıya dönüşmüştür. Günümüzde Azerbaycan ve Türkiye arasındaki ilişkiler, klasik ekonomik anlaşmaların ötesine geçerek, sürdürülebilir kalkınma hedefleri ile uyumlu, çevresel duyarlılık ve toplumsal fayda temelli yaklaşımlarla zenginleşmektedir. Enerji verimliliği, yenilenebilir kaynaklara dayalı yatırımlar, yeşil kalkınma ve dijital dönüşüm gibi stratejik alanlarda geliştirilen ortak projeler, hem bölgesel refahı artırmakta hem de küresel ticaret dengeleri içinde bu ortaklığın rolünü büyütmektedir. Bu bağlamda, iki ülke arasındaki ekonomik entegrasyon tek başına kısa vadeli kazançları değil, uzun vadeli, sürdürülebilir bir ekonomik gelecek vizyonunu da kapsamaktadır. Bu çalışmada; Azerbaycan ve Türkiye’de stratejik öneme sahip ürünler ve bölgeler, yatırım maliyetleri, teşvik mekanizmaları ve hibe programları, yatırım ve ticaret mevzuatları kapsamlı bir şekilde analiz edilecektir. Sektörel potansiyeller gibi farklı göstergeler üzerinden bir değerlendirme yapılacak; bu göstergelerin sürdürülebilir yatırım ortamı üzerindeki etkileri ortaya konacaktır. Nihai olarak çalışmanın amacı, iki ülke arasındaki mevcut yatırım ve ticari ilişkilerin genel görünümünü değerlendirmekle birlikte, sürdürülebilir kalkınma perspektifinden bakılarak geleceğe dair ortak stratejik vizyonun geliştirilmesine katkı sağlamaktır.

On 18 October 1991, as the first country to recognise the Republic of Azerbaijan, which declared its independence, Türkiye’s swift and decisive attitude enabled the foundations of diplomatic relations between the two countries to be firmly laid. This historical bond has also created a favourable ground for the development of long-term strategic cooperation between the parties. In the continuation of this process, the first official agreement signed between Azerbaijan and Türkiye on 1 November 1992, called the “Treaty on Trade and Economic Cooperation”, institutionalised the economic integration process between the two countries and enabled more structural steps to be taken in the fields of trade and investment. In the years following this first step, agreements on the avoidance of double taxation and mutual promotion and protection of investments signed between the parties further deepened economic cooperation and mutual investments gained momentum thanks to the legal guarantees and incentives provided to investors. Mutual investments, particularly in the energy, transport, construction and services sectors, have strengthened economic solidarity and increased interaction among the business community. These co-operations have turned into a structure that supports sustainable development not only in economic but also in diplomatic, cultural and socio-political fields. Today, relations between Azerbaijan and Türkiye go beyond classical economic agreements and are enriched with approaches based on environmental sensitivity and social benefit in line with sustainable development goals. Joint projects developed in strategic areas such as energy efficiency, investments based on renewable resources, green development and digital transformation both increase regional prosperity and expand the role of this partnership in global trade balances. In this context, the economic integration between the two countries encompasses not only short-term gains but also a vision of a long-term, sustainable economic future. In this study, products and regions of strategic importance, investment costs, incentive mechanisms and grant programmes, investment and trade legislation in Azerbaijan and Türkiye will be analysed comprehensively. An assessment will be made on various indicators such as sectoral potentials and the effects of these indicators on the sustainable investment environment will be revealed. Ultimately, the aim of the study is to evaluate the general outlook of the current investment and trade relations between the two countries and to contribute to the development of a common strategic vision for the future from a sustainable development perspective.