Türkiye’de vergi politikalarının gelir eşitsizliği üzerindeki etkisi

Abstract

Gelir eşitsizliği, pek çok gelişmiş ülkede ve yükselen piyasa ekonomisinde önemli bir problemdir. Bu problemle mücadelede maliye politikasının en önemli ve en etkili aracı olan vergi politikası, gelir eşitsizliğinin azaltılmasında da önemli role sahiptir. Vergi politikası, ülkenin genel durumu göz önünde bulundurularak dikkatle tasarlanırsa gelir dağılımının adaletli bir şekilde sağlanmasında etkili olmaktadır. Ancak doğru tasarlanmayan vergi politikaları da gelir dağılımındaki uçurumun daha da artmasına sebebi olabilmektedir. Gelir eşitsizliği ile mücadelede yüksek gelir grubundakilere ve servet sahiplerine artan oranlı bir vergilendirme bu mücadelede etkili yöntem olacaktır. Bu çalışmada Türkiye için 1980-2023 dönemi için vergi politikalarının gelir eşitsizliğine baz etkisi ampirik olarak analiz edilmiştir. Gelir eşitsizliğini ölçen üç farklı göstergeden faydalanılmıştır: En varlıklı %1’lik kesimin ulusal gelirden aldığı pay, en varlıklı %10’luk kesimin ulusal gelirden aldığı pay ve en alt gelir grubundaki %50’lik kesimin ulusal gelirden aldığı paydır. Vergi değişkenine ek olarak araç değişkenler de modele dâhil edilmiştir. Geleneksel ekonometrik yaklaşımların ortaya çıkarabileceği yanlılığı ortadan kaldırmak için yapısal kırılmalı testlere başvurulmuştur. Analiz sonuçlarına göre gelir eşitsizliği vergide artan oranlılığın negatif fonksiyonu olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Income inequality is important problem in many developed countries and emerging market economies. Tax policy, which is the most important and effective tool of fiscal policy in combating this problem, also plays an important role in reducing income inequality. If tax policy is cautiously designed considering the general situation of the country, it is effective in ensuring a fair income distribution. However, improperly designed tax policies can also cause the gap in income distribution to increase even more. In the fight against income inequality, progressive taxation for those in the high-income groups and the wealthy would be an effective method in this fight. In this thesis, the effect of tax policies on income inequality for Turkey for the period 1980-2023 is analyzed empirically. Three different indicators measuring income inequality are used: The income share of the top 1% from national income, the income share of the top 10% from national income and the income share of the bottom 50 % from national income. In addition to the tax variable, instrumental variables are also included in the model. Structural break tests are used to eliminate the bias that traditional econometric approaches may reveal. According to the analysis results it is concluded that income inequality is a negative function of progressiveness in taxes.