2011 Cilt 20 Sayı 2
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Open Access Sempozyum tanıtımı: uluslararası Molla Hüsrev sempozyumu (18- 20 Kasım 2011, Bursa)(Uludağ Üniversitesi, 2011) Gömbeyaz, Kadir; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.Bursa, Osmanlı Devleti’nin ilk başkenti olarak taşıdığı tarihî değerin yanı sıra yetiştirdiği önemli ilim adamlarıyla da dikkat çeken bir şehirdir. Bu hususa dair farkındalığın ve ilginin güzel bir göstergesi olarak üç yıldır Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ile Bursa Büyükşehir Belediyesi, Osmanlı’nın kuruluş devirleri ile başkentin İstanbul’a henüz taşındığı yükseliş devrinin başlarını kapsayan bir dönemde yetişmiş ve hayatı bir şekilde Bursa ile kesişmiş, Osmanlı’nın ilim ve kültür hayatına damgasını vurmuş önemli ilim adamlarını konu alan bir sempozyum dizisi gerçekleştiriyor. “Bursa Tarihinden Güç Alıyor” sloganıyla Bursa’da icra edilen bu sempozyumların ilki, 2009 yılında, bazı tarihçiler tarafından “Osmanlı’nın ilk şeyhülislâmı” olarak nitelenen, ömrünün çoğunu Bursa’da geçiren ve bu şehirde vefat eden Molla Fenârî (ö. 834/1431) adına yapılmıştı. 2010 senesinde gerçekleştirilen ikinci sempozyum ise, hem talebelik hem de hocalık yıllarının önemli bir bölümünü Bursa medreselerinde geçiren ve Molla Fenârî gibi kabri Bursa’da bulunan, Fatih Sultan Mehmet’in talep ve emri üzerine İslam filozoflarının görüşleri ile Gazâlî’nin onlara yönelttiği eleştirileri karşılaştırmalı olarak ortaya koyduğu eseriyle meşhur olan Hocazâde Muslihuddîn Mustafâ (ö. 893/1488) hakkındaydı.Item Open Access Kitap tanıtımı: Hayati Hökelekli, Ailede, okulda, toplumda değerler psikolojisi ve eğitimi, Timaş Yay., İstanbul, 2011, 368 s.(Uludağ Üniversitesi, 2011) Emiroğlu, Süleyman; Uludağ Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.Değerler, hayata bakışımızı etkileyen, kararlarımıza yön veren, inançlarımızı yansıtan ve davranış ölçülerimizi belirleyen pusulalardır. Çağımızda bireysel ve toplumsal hayatta gün geçtikte kendini belli eden huzursuzluk ve çözülme, popüler kültürün de yozlaştırıcı etkisiyle, aile içi şiddetten millî birlik ve bütünlüğe gölge düşürücü olaylara kadar pek çok problemin günlük yaşantımızda yer bulmasına yol açmıştır. Global olarak kendini hissettiren bu durum değerler ve eğitimi konusunun yeniden gündeme alınmasını gerekli kılmıştır. Batı’da değerler eğitimi üzerine yapılan araştırmaların son zamanlarda arttığını gözlemlemekteyiz. Bu konunun Türkiye’de de son yirmi yılda daha büyük bir farkındalıkla ele alındığını ve bu alanda yayınlar yapıldığını görmek sevindirici bir durumdur. Prof. Dr. Hayati Hökelekli’nin Değerler Psikolojisi ve Eğitimi isimli eseri bu alanda yapılan çalışmaların en önemlilerinden biridir.Item Open Access Kitap tanıtımı: Nihat Uzun, Hicrî II. asırda siyaset-tefsir ilişkisi, Pınar Yay., İstanbul, 2011, 302 s.(Uludağ Üniversitesi, 2011) Şahin, HanifiEserin önsözünde(s.13-15), Kur'an’ın nüzul zamanına yakın olmakla Kur’an’ın yoruma muhtaç kısımları arasında ters orantı olduğu, nüzul zamanına olan uzaklık arttıkça Kur’an-ı Kerîm’in yoruma muhtaç kısımlarının da arttığı ifade edilmektedir. Yazara göre tefsir faaliyetinin ortaya çıkmasının ve gelişmesinin temel sebebi, insanların buna duydukları ihtiyaçtır. Hicrî, I. asrın ortalarından itibaren Müslümanların Kur'an’ı tefsir etme sebeplerinde bazı farklılaşmalar görülmüştür. Bu farklılaşmanın nedenleri, değişen toplum yapısı ve buna bağlı olarak ortaya çıkan siyasî ihtilaflardır. Siyasi ihtilaflar, Kur'an-ı Kerîm’le bir şekilde ilişki hâlinde olmuşlardır. Bu durumun tezahür şekli ise ya ayetlerin farklı yorumlanması ya da farklı grupların ayetleri kendilerine destek için kullanması şeklinde ortaya çıkmıştır. İlk dönemlerde siyaset kurumu ile tefsir faaliyetleri (ve Kur’an) arasındaki ilişkide yoğunluk yaşanmış, Hicrî II. asır, bu yoğunluğun güzel bir örneğini teşkil etmiştir.Item Open Access Zemahşerî’nin mukaddimet’ül-edeb’inde Kur’ân’la ilgili terimler(Uludağ Üniversitesi, 2011) İlmamedov, RahmanBu makalede Zemahşerî’nin Mukaddimetü’l-Edeb adlı eserinde Kur’ân’la ilgili geçen kelimeler üzerinde durulacaktır. Ayrıca bu kelimeler, Mukaddimetü’l-Edeb’in elimizde olan diğer nüshalarındaki varyantlarıyla -ki buna Harizm Türkçesi ile yazılmış bazı kaynaklar da dâhildir- mukayese edilerek bilgi sunulacaktır. Burada Kur’ân’ın, mushaf, furkan vs. gibi diğer isimleri de değerlendirilecektir. Ancak bu değerlendirme Kur’ân’ın Arapçadaki eş anlamlı kelimeleri ile değil, sadece Türkçe nüshalarında olanları ile sınırlı olacaktır.Item Open Access Bir semantik analiz denemesi: Kur'ân’da ‘kalp’ kavramı(Uludağ Üniversitesi, 2011) Çalık, Fatma“Kavram tefsiri ve semantik analiz yöntemi” son dönemde, Kur'ân’ı doğru bir şekilde anlamanın ve anlamlandırmanın en sıhhatli yöntemlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu tefsir yöntemi aracılığıyla kelimenin tarihsel gelişimi takip edilmekte ve esas (kök) anlam ile kelimenin tarihî süreç içinde kazandığı izafî anlamlar belirlenmektedir. Kur'ân’ın odak kavramlarından biri olan kalp, insanın zihnî, hissî ve de ahlakî tüm varlık boyutlarını içine alan bir kavramdır. Bu makalede, kalp kavramıyla ilgili bir semantik analiz denemesi yapılacak, kavramın kök ve izafî anlamlarının belirlenmesinden sonra Kur'ân’daki tanımı ve sahip olduğu anlam sahası ortaya konulmaya çalışılacaktır.Item Open Access Erikson’un psiko-sosyal gelişim dönemleri teorisi açısından kuşaklararası din eğitimi ve iletişiminin önemi(Uludağ Üniversitesi, 2011) Gürses, İbrahim; Kılavuz, M. Akif; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.Erikson, insanın psikososyal evreler içerisinde gelişimini devam ettirdiğini ileri sürmektedir. Bu evreler bireyin bilişsel, ahlakî ve dinî gelişiminde ve olgunlaşmasında oldukça etkilidir. Yetişkinler, çocukların içinde bulundukları bu evreleri göz önünde bulundurarak onlarla ilişki kurarlar ise daha sağlıklı sonuçlar elde edebileceklerdir. Erikson’un insanın sekiz çağı teorisi din eğitimi verirken bireylerin ihtiyaçlarına ve içinde bulundukları evrelere dikkat edilmesi gerektiğini vurgulaması bakımından oldukça önemlidir.Item Open Access Çağdaş Mısır’da bektâşîlik izleri: Mısırlı bir ressam’ın bu topraklardaki son Bektâşî Şeyhi Ahmed Sırrı Baba ile ilgili hatıraları(Uludağ Üniversitesi, 2011) Çift, Salih; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.Yaklaşık beş asır boyunca Mısır’da varlığını sürdüren Bektâşîliğin bu topraklardaki serüveni tarikatın son temsilcisi olan Ahmed Sırrı Baba’nın elli yıl kadar önceki vefatıyla sona ermiştir. Ahmed Sırrı Baba’yı yakından tanıyan şahıslardan biri olan ünlü Mısırlı ressam İsmet Dâvistâşî yayımladığı anılarında kendisine bir bölüm tahsis etmiş ve burada hem onunla hem de Kahire’deki tekke ile ilgili çocukluk hatıralarını aktarmıştır.Item Open Access Muhteva, sıhhat ve mesajları açısından Bursa Ulucami’de yer alan hadisler(Uludağ Üniversitesi, 2011) Karacabey, Salih; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.Hz. Peygamber’in Medine’ye hicretinden itibaren ibadethâne olarak inşa edilen camiler, aynı zamanda başta Kur’ân ve sünnet’in öğretildiği yaygın öğretim kurumu olarak da kullanılmışlardır. İbadetleri gereği gibi yerine getirmeyi ve sosyal hayatta güzel ahlak ve dürüstlük üzerine kurulu yardımlaşma ve sosyal dayanışmayı teşvik eden nasihatler de camilerde icra edilen eğitim öğretim proğramları içerisinde değerlendirilebilir. Bunların dışında bazı camilerde tezyinat maksatlı yazılan yazılarda ayet ve hadislerden seçilenler de bu amaca hizmet ederler. Bursa Ulucami, çeşitli sebeplerle birçoğu yok olmasına rağmen, hem sayı hem de içerik olarak zengin hat eserlerine sahip camilerden biridir. Her biri sanat değeri taşıyan hat örnekleriyle yazılmış hadisler, sadece muhtevaları ile değil, cami içerisinde seçilen yerleri ile de insanlara anlamlı mesajlar vermektedir. Bu durum müslümanların gönlündeki peygamber sevgisini ve sünneti günlük hayatlarına yansıtma isteklerindeki samimiyeti tespit bakımından da bir anlam ifade etmektedir.Item Open Access Ebu’l Abbâs el-Kalânîsî’nin kelâmî görüşleri(Uludağ Üniversitesi, 2011) Yücedoğru, Tevfik; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.Kelâm İlmi’nin ortaya çıktığı ikinci hicrî asırdan sonra icra edilen mesleğin bazıları tarafından beğenilmemesi ve bu yüzden aşırı denilebilecek tarzda tenkitlerin oluşması neticesinde yeni alternatif kelâm anlayışları oluşmaya başlamıştı. Bu yeni anlayışın başını İbn Küllâb el-Basrî çekmekle birlikte onun çizgisini destekleyen veya aynı görüşleri değişik şekillerde dillendiren Hâris b. Esed el-Muhâsibî ve Ebu’l-Abbbas el-Kalânîsî zikredilmeye değer şahsiyetler olarak anılmaktadır. Onların görüşlerinin hicrî üçüncü asırda Ehl-i Sünnet kelâm ilminin oluşmasında önemli katkıları olduğu da bilinmektedir. İşte bu çalışma Ehl-i Sünnet ilm-i kelâmının oluşmasında bu sonuncu şahsın rolünü ve görüşlerini konu edinecektir.Item Open Access Kur’ân ve mesh(Uludağ Üniversitesi, 2011) Yücedoğru, Tevfik; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.Kur’ân geçmiş toplumlardan ve onların bazılarının ilahi tebliğe kulak asmadıklarından bahseder. Onların, peygamberlerinin getirdiklerinin aksine davranmaları nedeniyle Allah Teâlâ tarafından zaman zaman ikaz edildiklerini ve bu ikazları dikkate almayanların da çeşitli şekillerde uyarıldıklarını söz konusu eder. Bu ikazlar cümlesinden olarak o toplumların bazen helak edildiğini, bazen lanetlendiğini ve bazen de bir başka varlığın şekline dönüştürüldüğünü kaydeder. Bu araştırmada özellikle bu son husus irdelenecek ve Kur’ân ve mesh konusu üzerinde durulacaktır. Mesh konusunun imkânı ve keyfiyeti araştırılacak ve ilahi ikazla doğrudan ilişkili olup olmadığı hususu irdelenecektir. Diğer uyarı şekilleri üzerinde derinlemesine durulmayacaktır.Item Open Access Hint alt kıtasında son üç asır sîret kitaplarında görülen muhteva değişiminin nedenleri(Uludağ Üniversitesi, 2011) Birışık, Abdulhamit; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.Klasik sîret kitaplarında ağırlıklı olarak Hz. Peygamber'in (s.a.) bir bütün olarak hayatı, ailesi, ashabı ve dönemi hakkında tarihi bilgiler verilip yer yer onun risaletinin mahiyetine dair bahisler açılır. 18. ve 19. yüzyılda Hıristiyan misyonerliğinin güçlenmesinden ve oryantalistlerin sîret konularına daha fazla eğilmesinden sonra her iki dindeki peygamberlik düşüncesi ve peygamberin kimliği ile ilgili yeni tartışmalar başlamıştır. Bu noktada en büyük değişimin Hint alt kıtasında ortaya çıktığını söylemek mümkündür. Buna paralel olarak 19. asrın ortalarından itibaren bölgede kaleme alınan sîret kitaplarında kelam, fıkıh ve ahlak konuları da işlenmeye başlamıştır. Şiblî Nu’mânî ve Seyyid Süleyman Nedvî’nin kaleme aldığı Sîretü’nNebî adlı kitapta yer alan ulûhiyyet, nübüvvet, ibâdet, ahlak ve yönetim konuları bu tartışmaların ürünüdür. Bu makalede bir yandan değişim öncesi literatüre konuya giriş türünden temas edilecek öte yandan da bölgede 19. ve 20.yüzyılda yazılan sîret kitaplarındaki konu değişimi üzerinde durulacaktır.Item Open Access Ebü’l-A’lâ Mevdûdî’nin Kur’ân yorumunu şekillendiren temel dinamikler(Uludağ Üniversitesi, 2011) Birışık, Abdulhamit; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.Mevdûdî, yazdığı eserleri ve yürüttüğü faaliyetleri ile kendi sınırlarını aşan ilim ve fikir adamlarından biridir. O, klasik İslâmî ilimleri asrın icaplarına göre yeniden ele alıp gelenekten kopmadan birlikte harmanlamış, elde ettiği sonuçları modern bir üslup ile sunmuştur. Onun Kur'ân yorumunun aynası olan Tefhîmü’l-Kur’ân’da ortaya koyduğu performansın dayanaklarının iyi irdelenmesi toplumsal tefsir yazımı projelerine yol gösterici bir mahiyet arz edecektir. Bu gayeye hizmet etmesi mülahazasıyla makalemiz Mevdûdî’nin Kur'ân yorumundaki temel dinamiklerinin ortaya çıkarılmasına hasredilmiştir. Mevdûdî ile ilgili yaptığımız muhtelif türden çalışmaların bir muhassalası olan makale ona yönelik bütüncül bir yaklaşım sergilemektedir. Bu türden makalelerin tefsir sahibi muhtelif yazarlar ile ilgili de hazırlanmasının yararlı olacağını düşündüğümüzden makalemiz bir bakıma bu nevi çalışmalar için bir şablon özelliği de arz etmektedir.