Aspir ve nadas sonrası farklı azot dozlarının yeni buğday çeşitlerinde verim ve kalite üzerine etkisi

Abstract

Bu araştırma, 2021-2022 buğday üretim döneminde, Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Merkez deneme alanında, buğday ekim nöbeti (buğday-aspir ve buğday-nadas) yağmura bağımlı koşullarda yürütülmüştür. Bu araştırmada aspir ve nadas sonrası azot uygulamalarının buğdayda verim ve protein oranı üzerine etkisi incelenmiştir. Deneme, altı farklı azotlu gübre dozları (0, 3, 6, 9, 12 ve 15 kg /N da) ve 4adet kışlık ekmeklik buğday (Aksungur, Beyhan, Karaduman ve Ramisbey) çeşitleriyle Tesadüf Bloklarında Faktöriyel deneme deseninde yürütülmüştür. Buğdayın farklı gelişme dönemlerinde NDVI (Normalize Edilmiş Vejetasyon Indeks Farkı) ve CM1000 optik sensör ile klorofil ölçümü yapılmıştır. Karaduman çeşidinin tane verimi aspir sonrasında ortalama 438 kg/da iken nadas sonrasında 841 kg/da en yüksek verim elde edilmiştir. Aksungur çeşidin de ise aspir sonrası ortalama 389 kg/da ve nadas sonrası 681kg/da ile en düşük verimi tespit edilmiştir. Farklı azot uygulamalarında ise aspir sonrası buğday verimi kontrolde 270 kg/da, %12.91 protein oranı ve 15 kg N/da uygulamasında 547 kg/da verim ve %13.91 tane protein oranı belirlenmiştir. Nadas sonrası buğday verimleri ise kontrolde ortalama verim 773 kg/da, tane protein oranı %11.40 ve 15 kgN/da uygulamasında 797 kg/da verim, %12.10 tane protein oranı saptanmıştır. Bu değerlendirmelere göre; aspir sonrası azot uygulamaları verimde % 102 ve tane protein oranında % 8 artmıştır. Nadas sonrası verimde %3 ve tane protein oranında ise % 6 artış olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak artan azot dozu ile birlikte aspir sonrasında buğday verimleri istatistiki olarak önemli oranda artış olurken, nadas sonrasında verim artışının istatistiki olarak önemsiz olduğu görülmüştür.This research was carried out in the of the production period of 2021-2022, in the experimental area of the Eskişehir Transition Zone Agricultural Research Institute Central, wheat crop rotation (wheat-safflower and Wheat- Fallow) in rainfed conditions. The aim of this study was to investigate the effects on the wheat yield and grain protein on after of safflower and fallow on the nitrogen applications. The research was conducted in Factorial experimental design in Random Blocks with six different nitrogen fertilizer doses (0, 3, 6, 9,12 and 15 kg /N da-1) and 4 winter bread wheat varieties (Aksungur, Beyhan, Karaduman and Ramisbey) was carried out recursively. Chlorophyll was measured with NDVI (Normalized Vegetation Index Difference) and CM1000 optical sensor at different growth stages of wheat. When evaluated in terms of yield and grain protein ratio of 4 different genotypes; While Karaduman variety was 438 kg/da on average after safflower, the highest yield was obtained at 841 kg/da after fallow. On the other hand, Aksungur cultivar had the lowest yield with an average of 389 kg/da after safflower and 681 kg/da after fallow. In different nitrogen applications, wheat yield after safflower was determined as 270 kg/da, protein rate of 12.91% in control, and 547 kg/day ield and 13.91% grain protein rate in 15 kg N/da application. Wheat yields after fallow were determined as 773 kg/da, grain protein rate of 11.40% in control, and 797 kg/da yield and 12.10% grain protein rate in 15 kg N/da application. According to these evaluations; Nitrogen applications after safflower increased yield by 102% and grain protein rate by 8%. It was found that there was a 3% increase in yield and a 6% increase in grain protein rate after fallow. As a result, with the increasing nitrogen dose, while the wheat yields increased statistically significantly after safflower, it was seen that the increase in yield was statistically nonsignificant after fallow.