Bazı yerel buğdayların morfolojik, fizyolojik ve kalite özellikleri bakımından karakterize edilmesi

Abstract

Bu araştırma, 2021-2022 üretim sezonunda Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü arazisinde tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Çalışmanın amacı; farklı lokasyonlardan toplanan yerel buğday populasyonları arasındaki morfolojik, fizyolojik ve kalite özellikleri bakımından faklılıkların araştırılmasıdır. Araştırmada toplanan 14 adet buğday populasyonu ile 4 adet ticari çeşit materyal olarak kullanılmıştır. Araştırmada incelenen özelliklerden elde edilen morfolojik sonuçlara göre genotipler ve çeşitlerin ortalamaları; başaklanma süresi 215-226 gün, bitki boyu 103,5-120,3 cm, başak boyu 6,5-12,3 cm, sertil başakçık 0,8-2,7 adet, fertil başakçık 13,7- 20,8 adet, başakçıkta tohum sayısı 1,6- 3,3 adet, başakta tohum sayısı 23,5- 68,1 adet, bin tane ağırlığı 36,2-51,25 g, tane verimi 259- 506 kg da-1aralığında belirlenmiştir. Kalite özellikleri bakımından ortalama değerler; protein %11,33-16,29, SDS sedimentasyon 10-50 mL, sertlik (Ekmeklik Buğday) 19,33-64,18 HI, b*renk (Makarnalık) 12,39-16,59 değerleri aralığında belirlenmiştir. Fizyolojik gözlemler sonucu ortalama değerler ; bitki örtüsü sıcaklığı (testo) 29,30-37,00, klorofil CM1000 493-785, NDVI (Normalize Edilmiş Vejetasyon İndekslerinin Farkı) 214.günde 820-900 aralığında belirlenmiştir. Araştırma sonucunda genotipler arasında verim olarak standart çeşitlerden en yüksek verim ortalaması Reis çeşidinde 506 kg da-1, yerel çeşitler arasında ise en yüksek verim ortalaması 461kg da-1ile Karakılçık yerel buğdayından elde edilmiştir. En düşük verim259 kg da-1ile Çalıbasan yerel buğdayında görülmüştür. Toplanan populasyonlarmorfolojik, fizyolojik özellikler bakımından araştırılıp gözlemler alınmıştır ayrıcateknolojik kalite özellikleri açısından da değerlendirilmiştir.This research was conducted in the 2021-2022 production season in the land of Eskişehir Geçit Kuşağı Agricultural Research Institute Directorate with 4 replications according to the randomised blocks experimental design. The aim of the study was to investigate the differences among local wheat populations collected from different locations in terms of morphological, physiological and quality characteristics. In the study, 14 wheat populations and 4 commercial varieties were used as material. The averages of genotypes and varieties according to the morphological results obtained from the traits examined in the research; earing stage 215-226 days, plant height 103,5-120,3 cm, spike length 6,5-12,3 cm, hard spikelets 0,8-2,7, fertile spikelets 13,7-20,8, number of seeds in spikelet 1,6-3,3, number of seeds in spike 23,5- 68,1, thousand grain weight 36,2- 51,25 g, grain yield 259- 506 kg da-1. The mean values in terms of quality characteristics were determined between 11,33-16,29% protein, 10-50 mL SDS sedimentation, grain hardness (Bread Wheat), 19,33-64,18 HI 12,39-16,59 b*colour (Durum Wheat). As a result of physiological observations, mean values were determined as follows; vegetation temperature (testo) 29,30-37,00, chlorophyll CM1000 493-785, NDVI (The normalized difference vegetation index) 820-900 on day 214th. As a result of the research, the highest yield average among the genotypes was obtained from Reis variety with 506 kg da-1 and the highest yield average among local varieties was obtained from Karakılcık local wheat with 461 kg da-1. The lowest yield was obtained from Calıbasan local wheat with 259 kg da-1. The collected populations were investigated in terms of morphological and physiological characteristics, observations were taken and they were also evaluated in terms of technological quality characteristics.