İkili ABCX stres modeli kapsamında bir inceleme: Yaygın gelişimsel bozukluk tanılı çocukların ebeveynlerinin aile uyumu ve duygu sosyalleştirme tepkileri
Loading...
Date
2019-09-13
Authors
Türsel, Elif Gizem
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Bursa Uludağ Üniversitesi
Abstract
Bu araştırmanın temel amacı; YGB tanılı çocukların ebeveynlerinin psikolojik esenlikleri ve duygu sosyalleştirme tepkilerinin hem biriblerinden hem de İkili ABCX Stres Modeli’nin krize uyumu etkileyen diğer yapılarından ne şekilde etkilendiğini incelemektir. Bu bağlamda İkili ABCX Stres Modeli (Lavee, McCubbin ve Patterson, 1985) kullanılarak ebeveynlerin duygu sosyalleştirme tepkileri (Eisenberg, Spinrad ve Cumberland, 1998b) ele alınmıştır. Amaçlı örnekleme yöntemi ile ulaşılan mevcut araştırmanın örneklemini 3-18 yaş arası YGB tanılı çocuğu olan, Türkiye’nin çeşitli illerinden (Bursa, Yalova, Çanakkale, Eskişehir, Balıkesir vb.) 140 anne ve baba oluşturmuştur. Gönüllü katılım şartını sağlayan velilerden demografik bilgi formu, stres ve esenlik ölçekleri, damgalanma ölçeği, bilinçli-farkındalıklı ebeveynlik ölçeği, sosyal destek ölçeği, aile yapısını ele alan ölçekler ve duygu sosyalleştirme tepkileri ölçeklerini doldurmaları istenmiştir. Bulgular, ebeveynin damgalanma algısı, çocuğun tepkisel ve ritmik mizaçlarının ebeveynin psikolojik esenlik, psikolojik sağlamlık ve YGB ebeveynlik stresi ile hem doğrudan hem de bilinçli-farkındalıklı ebeveynlik, aile iletişimi ve duygusal bağlamı, sosyal destek düzeyi ve aile birliği gibi yapılar üzerinden dolaylı olarak ilişki içinde olduğunu göstermiştir. Bunun yanında, ebeveynlerin destekleyici ve köstekleyici duygu sosyalleştirme tepkileri de ebeveynin damgalanma algısı, çocuğun tepkisel ve ritmik mizacı, bilinçli-farkındalıklı ebeveynlik, aile iletişimi ve duygusal bağlamı, sosyal destek düzeyi, aile birliği, psikolojik esenlik, psikolojik sağlamlık ve YGB ebeveynlik stresi ile ilişki içindedir. Özellikle damgalanma algısı ile duygu sosyalleştirme tepkileri arasındaki ilişkide ebeveynin krize uyumu ve bilinçli-farkındalıklı ebeveynliği aracı rol oynamaktadır. Son olarak, anne ve babalarda bu etkiler ayrı şekilde kıyaslandığında, babalar için anlamlı ilişkiler gözlenemezken anneler için gözlenebilmiştir.
Description
Keywords
Otizm, Autism, Damgalanma, Psikolojik esenlik, Stres, Bilinçli-farkındalıklı ebeveynlik, Sosyal destek, Aile birliği, Duygu sosyalleştirme tepkileri, Stigma, Psychological well-being, Stress, Mindful parenting, Social support, Family cohesion, Parental emotion socialization reactions
Citation
Türsel, E. G. (2019). İkili ABCX stres modeli kapsamında bir inceleme: Yaygın gelişimsel bozukluk tanılı çocukların ebeveynlerinin aile uyumu ve duygu sosyalleştirme tepkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.