Plazma uygulaması ile ön işlem uygulanan pamuklu tekstil ürünlerinin bitkisel kaynaklı doğal boyarmaddelerle renklendirilmesi ve uygulanan işlemlerin haslık, UV koruma ve antibakteriyel özellik üzerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Endüstriyel gelişime bağlı olarak ortaya cıkan küresel ısınma, hava ve su kaynaklarının kirlenmesi gibi farklı boyutlardaki zararlı çevresel etkiler; tekstil sektöründeki üretim ve araştırmaların ekolojik boyutunun dikkate alınarak değişik alternatifler araştırmaya itmiştir. Birleşmiş Milletler'in 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi; sosyal, ekonomik ve çevresel kalkınma boyutlarına ilişkin sunduğu geniş ve iddialı vizyonda tekstil endüstrisinde sürdürülebilirliğe odaklanmaktadır. Bu vizyonun hedefleri geleneksel boyama süreçlerini yeniden değerlendirme ihtiyacını ortaya çıkarırken, çevreye verilen zararı minimum düzeye indirecek alternatif proseslere yönelmenin gerekliliğini ortaya koymaktadır. Tekstil endüstrisinde, renklendirme proseslerinin yanında, tekstil substratının işlevselleştirilmesi için uygulanan bitim işlemlerinde çevresel yükü fazla olan kimyasalların kullanımı yerine doğal boya ekstraktlarının kullanılarak fonksiyon kazandırıldığı proseslere büyük ilgi vardır. Bu yaklaşımlarla tekstil ürününü işlevsel hale getirerek değer katmanın yanında, doğal boyaların kullanımıyla daha temiz üretime katkıda bulunulmaktadır. Tez projesi kapsamında, 100% pamuk içerikli kumaşa susuz bir proses olan oksijen plazması ile ön işlem uygulanarak, liflerin katyonikleştirilmesi sağlanmış; ardından nar kabuğu, hibiscus ve biberiyeden ekstrakte edilen doğal boyalarla tekstil mamulünün boyanabilirliğinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Ek olarak kullanılan doğal boyarmaddelerin pamuklu kumaşlara UV koruyuculuk ve antibakteriyellik gibi ek fonksiyonellikler kazandırıp kazandırmadığı incelenmiştir.

Harmful environmental impacts in various aspects, such as global warming and pollution of air and water resources resulting from industrial development, have made it necessary to take into account the ecological dimension of production and research in every field. Ecological constraints, dwindling water resources and chemical waste problems has pushed the textile industry to look for different alternatives. United Nations' 2030 Agenda for Sustainable Development focuses on sustainability in the textile industry in its broad and ambitious vision regarding social, economic and environmental development dimensions. The goals of this vision reveal the need to reevaluate traditional dyeing processes and the necessity of turning to alternative processes that will minimize the damage effect to the environment. In the textile industry, in addition to coloring processes, there is also great interest in processes that provide qualities such as insect repellent, antibacterial and UV protective by using natural dye extracts instead of the use of chemicals with high environmental impact in the finishing processes applied to functionalize the textile substrate. In this direction, in addition to adding value by making the textile product functional, it also contributes to cleaner production through the use of natural dyes. In this research, it is aimed to color textile products with renewable, biodegradable natural dyestuffs after using ecological techniques in pre-treatment. For this purpose, it was investigated to increase the dyeability of cotton fibers with natural dyes obtained from pomegranate peel, hibiscus and rosemary by pre-treating them with oxygen plasma and cationization of the fibers. Additionally, it was examined whether the natural dyestuffs used provide additional functionalities such as UV protection and antibacterial properties to cotton fabrics.