Morfolojik sosyolojiden tipolojik sosyolojiye

Abstract

"Morfolojiden tipolojiye": Gabriel Le Bras tarafından Etudes de sociologie religieuse’ün ikinci cildine, böyle bir başlık verilmişti. Bu başlık, iki metod arasındaki gelişmeyi gösteriyordu: Biri milletlerarası seviyede dinî hadiselerin sayılabilen ölçüsünü, uygulamanın morfolojik sosyografisini veriyor, diğeri, bu ha­diselerin teker teker elde edilen ölçülerinin kalitatif değerlendirmesini, yani öyle­ sine dökümü yapılmış muhtevaların derinlemesine sosyo-analizini yapmaya ça­lışıyordu. Birinci kademede dinî davranış ölçülüyor, İkincisinde ne ölçülüyor veya böyle ölçülmüş davranışta tamamen dinî olan yön nedir, sorusuna cevap aranıyor. İkincisinin kusuru, gerçekten bazı şeyler, sofuca konuşan kişi olduğu gibi ölçülecekti, ama ne olduğu bilinmeden. Bu durumda bile aynı usûlü düşün­mek ve temel çizgilerini devam ettirmek yine de din sosyolojisinin pek çok evre­ lerini birbirinden ayırdetmek demektir.