Pediatrik tıkayıcı uyku apnesi sendromu - Güncel yaklaşımlar

Abstract

Tıkayıcı uyku apnesi sendromu (Obstructive Sleep Apne Syndrome-OSAS) ve buna bağlı semptomlar çocukluk döneminde sık karşılaşılan bir tablodur ve tedavi edilmeden kalırsa ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Konu ile ilgili tüm gelişmelere rağmen hala tanı ve tedavisi konusunda tam bir fikir birliği yoktur. Uyku bozuklukları ile ilgili ilk vurgulama, 1836’da Charles Dickens’ın “Pickwick Masalları”nda şişman ve uykuya meyilli bir masal kahramanı tipi ile yapıldı. 1918’de William Osler obezite ve hipersomnolanslı bir hastayı tanımladı ve bu hasta için Dickens’ın masallarına atfen “Pickwickian Sendromu” terimini kullandı. OSAS 1966’da erişkinlerde ilk kez tanımlanırken, bundan 10 yıl sonra 1976’da ise Guilleminault pediatrik OSAS’ı gündeme getirdi (1-3). OSAS birçok hastalık tablosunun görülebildiği “Uyku Hastalıkları” yelpazesi içinde en sık görülen patolojidir. Aslında bu hastalık, bir ucunda sosyal bir olay olan basit horlamanın, diğer ucunda ise tıbbi açıdan ciddi bir sorun olan, morbiditesi yüksek ve hatta potansiyel olarak ölümcül olabilen OSAS’ın bulunduğu, bu iki uç nokta arasında ise “Üst Havayolu Direnç Sendromu (Upper Airway Resistance Syndrome–UARS)”nun yer aldığı “Uyku ile ilgili Solunum Bozuklukları (Sleep-Related Breathing Disorders–SRBD)” diye adlandırılan hastalıklar grubunun bir üyesidir (4). Son 20-30 yıldır, horlama ve uykuda nefes kesilmesi yakınmaları ile Kulak Burun Boğaz hekimlerine başvuran hasta sayısı belirgin şekilde artmaktadır. Buna paralel olarak; hastalık kulak burun boğaz literatüründe ilk kez 1974 yılında Simmons ve Hill tarafından “üst havayolu tıkanıklığının neden olduğu aşırı uyuklama” adı altında yeni bir sendrom olarak anılmasına rağmen (5), 1980’li yıllardan sonra, pediatri, nöroloji, göğüs hastalıkları ve iç hastalıklarında olduğu kadar kulak burun boğaz literatüründe de konu ile ilgili çalışmalarda yoğun artış görülmektedir (4). Temelde erişkin hastalığı olarak bilinen OSAS, etyoloji, tanı ve tedavideki bazı farklılıkları ile çocukluk döneminde de sıklıkla görülebilir ve erişkinlerdeki gibi ciddi morbiditeye neden olabilir. Ancak pediatrik OSAS erişkinlerdeki kadar ilgi görmemiş ve önemsenmemiştir. Nitekim “obstructive sleep apne” anahtar kelimeleri ile Medline’da tarama yapıldığında karşımıza toplam 6118 yayın çıkarken, anahtar kelimelere “pediatric” kelimesinin eklenmesi ile bu rakam 250’ye (%4) düşmektedir. Bu derleme yazıda; pediatrik OSAS ile ilgili genel bilgiler verilecek, erişkin OSAS’dan farklı yönleri belirtilecek ve çocukluk döneminde de en az erişkinlerdeki kadar ciddi bir hastalık olduğu vurgulanacaktır.