Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamalarına yönelik öz değerlendirme ve yansıtıcı düşünme becerilerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı; okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamalarına yönelik öz değerlendirme ve yansıtıcı düşünme becerilerini derinlemesine incelemektir. Durum çalışması deseni kullanılarak yapılan araştırmanın katılımcılarını, 2019-2020 eğitim- öğretim yılının güz döneminde Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalı’na devam eden dördüncü sınıf sekiz öğretmen adayı oluşturmaktadır. Öğretmen adaylarının öz değerlendirme formları, akran değerlendirme formları, yarı- yapılandırılmış görüşmeler, gözlem görüşmeleri ve uyarılmış hatırlamalar araştırmada veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Araştırmanın verileri “Öğretmenlik Uygulaması 1” dersi kapsamında 12 haftalık bir süreçte elde edilmiştir. Araştırmanın amacına uygun olarak öğretmen adaylarından edilen 80 öz değerlendirme formu, 80 akran değerlendirme formu, 32 gözlem görüşmesiyle birlikte öğretmen adaylarının uygulama videoları üzerine yapılan 16 uyarılmış hatırlama görüşmelerinin transkriptleri nitel veri analiz yöntemlerinden İçerik Analizi ve Betimsel Analiz Yöntemleri kullanılarak incelenmiştir. Birinci araştırma sorusuna ait verilerin incelenmesinde betimsel analiz yöntemi kullanılırken, ikinci araştırma sorusuna ait verilerin incelenmesinde ise içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular göre; öğretmen adaylarının teknik seviye, bağlamsal seviye ve diyalektik seviye olmak üzere üç farklı yansıtıcı düşünme seviyesinde yansıtmalar yaptıkları belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması süreci boyunca; başlangıçta, bağlamsal seviyede yansıtmalar yaptıkları, daha sonra ise beş öğretmen adayının yansıtıcı düşünme becerilerini geliştirdikleri ve süreç sonunda diyalektik seviyede yansıtmalar yapmaya başladıkları görülmüştür. Bu araştırmanın sonucunda; öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamalarından edindikleri tecrübeler, aldıkları geri dönütler, öz değerlendirme, akran değerlendirme ve video kayıtlarının ise öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerini olumlu yönde etkilediği saptanmıştır. Ancak, iki öğretmen adayının Çocuk Gelişimi Ön Lisans Programını tamamlayıp Okul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalına dikey geçiş yaparak eğitim-öğretimlerine devam ediyor olmalarının birinci sınıftan beri okul öncesi eğitimi lisans programında eğitim gören diğer öğrencilere göre yansıtıcı düşünme seviyelerindeki gelişimi etkilemiş olabileceği ve yansıtmalarında diyalektik seviyeye ulaşamamalarına neden olmuş olabileceği düşünülmektedir. Araştırma kapsamına giren öğretmen adaylarının uygulamaları sırasında yaptıkları yansıtmalarında “planlama”, “öğretim süreci”, “sınıf yönetimi” ve “iletişim” temalarına yer verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmen adayları kendilerini en çok öğretim süreci temasında başarılı bulurken, yine aynı şekilde en çok öğretim sürecinde zorlandıklarını ve kendilerini başarısız bulduklarını belirtmişlerdir. Öğretmen adaylarının hem öz değerlendirme hem de akran değerlendirme formalarında başarısız buldukları ve zorlandıkları noktalar için sundukları çözüm önerileri, yapmak istedikleri farklılıklar ve geliştirilmek istenen yönler dikkate alındığında en çok planlama temasında yansıtmalar yaptıkları sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamaları sırasında yaşanan problemlerin planlamada yapılacak değişiklikler ile çözebileceklerine inandıkları ve buna paralel olarak da en çok bu konuya yönelerek en çok gelişimi bu alanda yaşadıkları sonucuna ulaşılmıştır.The purpose of this research is to investigate thoroughly pre-service preschool teachers’ self-evaluation and reflective thinking skills in teaching practices. The participants of the research conducted using the case study design consist of eight pre-service teachers in the fourth grade who continue to Preschool Education in the fall semester of the 2019-2020 academic year at Faculty of Education in Bursa Uludag University. Pre-service teachers' self-assessment forms, peer assessment forms, semi-structured interviews, observation interviews and stimulated recalls were used as data collection tools in the research. The data of the research were gathered in 12 weeks within the scope of “Teaching Practice 1” course. By the purpose of the research, 80 self-assessment forms, 80 peer assessment forms, 32 observation interviews, and 16 stimulated recall interviews on pre- service teachers' teaching practice videos were analyzed using Content Analysis and Descriptive Analysis Methods, which are qualitative data analysis methods. While the descriptive analysis method was used to analyze the data of the first research question, the content analysis method was used to analyze the data of the second research question. According to the findings; it has been determined that pre-service teachers make reflections at three different reflective thinking levels: technical level, contextual level, and dialectical level. Throughout the teaching practice process; it was observed that pre-service teachers initially made reflections at the contextual level, later five pre-service teachers developed their reflective thinking skills and at the end of the process they started to reflect on the dialectical level. As a result of this research; it was found that the pre-service teachers' experiences gained from teaching practices, the feedback they received, self-evaluation, peer evaluation, and video recordings positively affected their reflective thinking skills. However, two pre- service teachers made a vertical transition to Preschool Education Department after completing the Child Development associate degree and study in this department. Therefore, their reflective thinking levels may have affected by this situation when compared to other students who study in the pre-school education undergraduate program since the first grade. Also, this situation may have caused them not to reach the dialectical level in their reflection. It was concluded that pre-service teachers in this research include the themes of "planning", "teaching process", "classroom management" and "communication" in their reflections. While pre-service teachers found themselves the most successful in the theme of the teaching process, they also stated that they had the most difficulty in the teaching process and found themselves unsuccessful. When the solutions they offer for aspects that they find themselves unsuccessful and have difficulties, and the differences they want to make and the aspects they want to develop in both their self-evaluation forms and peer evaluation forms are taken into consideration, it was concluded that pre-service teachers made the most reflections on the planning theme. Besides, it was concluded that pre-service teachers believe that the problems experienced during their teaching practices can be solved with the changes to be made in planning, and by this, they mostly focus on this subject and experience the most development in this area.