Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin Bursa koşullarındaki adaptasyon ve stabilite yeteneklerinin belirlenmesi üzerinde bir araştırma

Abstract

Bursa koşullarında 1988-1996 yıllan arasında dokuz yıllık olarak yürütülen bu çalışmada bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin adaptasyon ve stabilite yetenekleri belirlenmeye çalışılmıştır. Yedi adet ekmeklik buğday çeşidinin (Cumhuriyet-75, Momtchill, Tosun-22, Gemini, Katea-I, Kırkpınar79 ve Atilla-12) kullanıldığı araştırma, Uludağ Üniversitesi Görükle Kampüsü'nde bulunan Ziraat Fakültesi Uygulama ve Araştırma Merkezinin deneme tarlalarında yürütülmüştür. Parsel alanının 12 m2 (10mx1.2 m) olduğu ve ekimlerin Ekim ayı içerisinde yapıldığı denemeler dört tekrarlamalı tesadüf blokları deneme desenine göre planlanmış ve sonuçlandırılmıştır. Çeşitlerin adaptasyon ve stabilite yeteneklerinin belirlenmesinde parsellerden elde edilerek dekara çevrilen verim değerleri (kg/da) kullanılmıştır. Basit regresyon metodunun kullanıldığı çalışmada çeşitlere ait üç istatistik hesaplanmıştır. Bunlar; regresyon katsayısı (b), regresyondan sapmalar kareler ortalaması (S2 ) ve belirleme (determinasyon) katsayısı (r2 ) değerleridir. Elde edilen sonuçlara göre, sadece regresyondan sapmalar varyansının dikkate alındığı durumda denemede yer alan tüm çeşitlerin stabil olduğu belirlenmiştir. Çeşitlere ait belirleme katsayılarının önemliliği de bu sonucu doğrular nitelikte olmuştur. Regresyondan sapmalar varyansı ile birlikte regresyon katsayılarının da dikkate alındığı durumda ise sadece Momtchill, Katea-1, Kırkpınar-79 ve Gemini çeşitlerinin stabil çeşitler olduğu, Atilla-12, Tosun-22 ve Cumhuriyet-75 çeşitlerinin ise stabil olmadıkları sonucu elde edilmiştir. Regresyon katsayıları dikkate alınarak yapılan çeşitlerin adaptasyon yetenekleri sınıflandırılmasında, Cumhuriyet-75 çeşidinin iyi koşullara, Tosun-22 ve Atilla-12 çeşitlerinin kötü koşullara adapte oldukları, verimleri deneme ortalamasından (531 kg/da) yüksek bulunan Momtchill, Katea-1 ve Kırkpınar-79 çeşitlerinin tüm koşullara iyi, verimi deneme ortalamasından düşük bulunan Gemini çeşidinin ise tüm koşullara kötü adapte oldukları belirlenmiştir.Under Bursa ecological conditions, between 1988 and 1996, along for nine years it was tried to determine the adaptation and stable ability of some soft wheat cultivars. For this purpose, seven soft wheat cultivars such as Cumhuriyet-75, Momtchill, Tosun-22, Gemini, Katea-1, Kırkpınar- 79 and Atilla-12 were used as plant materials. Experimental fıelds of Research and Application Center of Agriculture faculty at Görükle campus of Uludag University were chosen for sowing. Varieties were sown in October at plots which were 12 m2 with 10 m x 1.2 m size. Four replications were applied with Random Complete Block design. Seed yields of vaıieties were used to determine their adaptation and stable ability. In the experiment in which simple regression method was used, three different statistical parameters of cultivars were calculated. These are: regression coeffıcient (b), regression-biased square means (S2 ) and determination coefficient (r2 ) values. Acconding to the results, when regressional tendency is taken into attention, it has been understood that all of the cultivars are stable. The imporiance of determination coefficients of cultivars has tended to prove this result. As regressional tendency along with regression coefficients are taken into account, Momtchill, Katea-1, Kırkpınar-79 and Gemini were determined as stable cultivars, Atilla-I2, Tosun-22 and Cumhuriyet-75 none stable cultivars. In ranking cultivars for their adaptation ability by using regression coefficients, it was determined that Cuınhuriyet-75 is adapted to good conditions, Tosun-22 and Atilla-12 to bad condition, Momtchill, Katia-I and Kırkpınar-79 whose yields were higher than avarage yield of experiment (531 kg/da) adapted to every conditions, Gemini with yield lower than avarage experiment yield to bad conditions.