Makarnalık buğday (T. durum) melezlerinde bazı agronomik özellikler için tek dizi analiziyle genotipik değerlendirme

Abstract

Bu çalışmada; çeşitli tarımsal özellikler yönünden üstünlük gösteren 11 hat ve 3 makarnalık buğday çeşidi arasında çoklu dizi yöntemiyle elde edilmiş melez kombinasyonundan F1 generasyonu değerlendirmelerine göre seçilen dört adet melez kombinasyonunun F2 ve F3 generasyonları değerlendirilmiştir. Bitki dane verimi, bitki boyu, başak uzunluğu, fertil kardeş sayısı, başakta dane sayısı, başakta dane ağırlığı ve bin dane ağırlığı için tek dizi analizi yapılarak genetik parametere tahminleri elde edilmiştir. İncelenen tüm özellikler yönünden melezler arasında genetik farklılığın bulunduğu görülmüştür. Bitki dane verimi, bitki boyu ve bin dane ağırlığı için melezlerde dominant ve resesif genlerin aynı oranda, başak uzunluğu, fertil kardeş sayısı, başakta dane ağırlığı ve başakta dane sayısı için ise daha çok dominant genlerin söz konusu olduğu tahmin edilmiştir. Ortalama dominantlık derecesi tahminleri incelenen tüm özellikler için üstün dominant bir kalıtım biçiminin olduğunu göstermiştir. İncelediğimiz melezlerin tek dizi analizine göre Kunduru-1149 çeşidinin özellikle başakta dane ağırlığı ve bitki boyunu artırıcı ıslah çalışmalarında gelecekte güvenle kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

In this study, F2 and F3 generations of four durum wheat wheat crosses, which estimated according to F1 observation on the crosses by line x tester between three durum wheat cultivar and elevan lines were made, were evaluated. Some genetic parameters were estimated for plant height, spike length, fertile tiller number, kernel number per spike, kernel weight per spike, 1000 kernel weight and grain yield per plant. Genetical differences were estimated for all investigated traits. Grain yield per plant, plant height and 1000 kernel weight were similar proportions of dominant and resesive genes while spike length, fertile tiller number, kernel weight per spike and kernel number per spike were preponderantly dominant genes in crosses. Over dominance was detected from estimates for mean degree of dominance in all arrays. Results from single array analysis implied that Kunduru-1149 durum wheat cultivar might be confidentially used for improved grain weight per spike and plant height in durum wheat breeding programs in future.