Halit Ziya Uşaklıgil’in Sanata Dair’inde tercüme üzerine fikirleri

Abstract

Halit Ziya Uşaklıgil, küçük yaşlarında Batı edebiyatlarından Türkçeye edebi eserleri tercüme etmeye başlar ve hayatının sonuna kadar bunu sürdürür. Tercüme hakkında çok sayıda yazı da kaleme alır. Yazılarının toplandığı Sanata Dair’deki tercüme üzerine yazdıkları değerlendirildiğinde onun hem tercümenin nasıl olması gerektiği ile ilgilendiği hem Türkçeye yapılan tercümeleri değerlendirdiği hem de Türkçede yürütülen tercüme faaliyetlerinin durumuna dair çıkarımlarda bulunduğu görülür. Halit Ziya, tercüme meselesine yer verdiği yazılarında soruları, tespitleri, eleştirileri, takdirleri, önerileriyle eleştirel bir yaklaşıma sahiptir. Dilin, kültürün, edebiyatın gelişiminde kritik bir yere sahip olan tercüme faaliyetleri üzerinde, bir zirve şahsiyet tarafından, dikkatle durulması Türk dilinin ve edebiyatının gelişiminde tercümenin rolüne ışık tutmaktadır. Halit Ziya’nın ömrü boyunca süren çeviri faaliyetleri ile ilgisi sanatını beslediği gibi bu alandaki tecrübesinden hareketle paylaştığı fikirleriyle Türkçedeki çeviri faaliyetleri için bir kazançtır. Aynı zamanda verdiği bilgilerle de Türkiye’deki çeviri tarihine de önemli katkılar sunmaktadır.Halit Ziya Uşaklıgil have begun translating into Turkish from various Western languages at a young age, and continued doing so until the end of his life. He has also penned a large number of articles about translation. A reading of Sanata Dair [On Art], a collection of his articles, shows that he was interested in how a translation should be done, evaluated specific translations into Turkish, and made observations about the general state of translations into Turkish. Halit Ziya adopted a critical approach in his articles on the issue of translation, offering questions, insights, criticism, praise, and recommendations. That a giant of Turkish literature paid close attention to translation activity, which is critical for the development of language, culture, and literature, sheds light on the role played by translation in the development of Turkish language and literature. Halit Ziya’s lifelong interest in translation nourished his art, and his ideas based on personal experience in the field constitute an important contribution to translations into Turkish. Moreover, he makes an important contribution to the history of translation in Turkey with the information he reports.