Muhammed b. Ebû Bekir’in öldürülmesi bağlamında Hz. Ümmü Habîbe ile Hz. Âişe arasında yaşandığı iddia edilen olayın tahlil ve değerlendirmesi

Abstract

Hz. Osman’ın öldürülmesi ile başlayan süreç İslam tarihindeki en büyük kırılma noktalarından birisi olmuştur. Etkileri günümüze kadar ulaşan bu olay, o yıllarda İslam toplumu içerisinde çok büyük çatışmalara sebebiyet vermiştir. Hz. Osman’ın öldürülmesiyle sonuçlanan süreçte aktif rol oynayan kişilerden birisi de Hz. Âişe’nin kardeşi Muhammed b. Ebû Bekir’dir. Onun Hz. Osman’a karşı tavrı sonraki yıllarda kendisi aleyhine bir muhalefetin oluşmasına neden olmuştur. Nihayetinde bu süreç onun da öldürülmesi ve cesedine yakılmak suretiyle zarar verilmesi ile sonuçlanmıştır. Kaynaklarda Muhammed b. Ebû Bekir’in öldürülmesinden sonra Hz. Osman’ın akrabası olan Hz. Ümmü Habîbe’nin Hz. Âişe’ye kızartılmış bir koç ile: “Kardeşin de böyle kızartıldı.” şeklinde bir haber gönderdiği rivayeti geçmektedir. Hz. Peygamber’in eşlerinin birbirleriyle ilişkileri ve Hz. Ümmü Habîbe’nin karakter yapısı hakkında çok olumsuz bir izlenime sebebiyet veren bu rivayetin tüm yönleriyle ele alınarak incelenmesi büyük önem arz etmektedir. Çalışmada bu süreci hazırlayan olaylar, tasvirî ve tahlilî bir bakış açısıyla ele alınacaktır. Bu konular hakkında zikredilen rivayetler genel İslam tarihi anlatımları ile mukayese edilerek en doğru sonuçlara ulaşılmaya gayret edilecektir. Ayrıca konuyla özel bağlantısı olan rivayetler isnad yönüyle de incelenecektir. Tespit edilebildiği kadarıyla daha önce böyle bir çalışmanın yapılmamış olması önemli bir boşluğu doldurarak alana katkı sağlayacaktır. Çalışmaya temel oluşturan rivayetin birçok yönden ciddi zaaflar içermesi ve bu söylemi destekleyen sahih başka bir aktarımın bulunmaması böyle bir olayın yaşanmadığı izlenimini vermektedir.

The process that began with the assassination of ʿUthmān was one of the biggest turning points in Islamic history. This event, the effects of which continue to this day, caused great conflicts within the Islamic community in those years. One of the people who played an active role in the process that resulted in the assassination of ʿUthmān was Muḥammad b. Abū Bakr, the brother of ʿĀʾisha. His attitude towards ʿUthmān led to the formation of an opposition against him in the following years. Eventually, this process culminated in his murder and the destruction of his body by burning. It is narrated in the sources that after the assassination of Muḥammad b. Abū Bakr, Umm Ḥabība, a relative of ʿUthmān, sent a roasted ram to ʿĀʾisha and said: “This is how your brother was roasted”. It is important to examine this narration, which gives a very negative impression about the relations of the Prophet’s (pbuh) wives with each other and the character of Umm Ḥabība, in all its aspects. The events that prepared this process will be analyzed from a descriptive and analytical perspective. The narrations about these issues will be compared with the general narratives of Islamic history to reach the most accurate conclusions. In addition, narrations with special relevance to the topic will be analyzed in terms of isnād. As far as can be determined, no such study has been conducted on this subject before; therefore, this research will fill an important gap and make a valuable contribution to the field. The fact that the narration that forms the basis of this study contains serious weaknesses in many aspects, and that no other authentic narration supports this narration, gives the impression that such an event did not occur.