Ayanis örnekleri ışığında Urartu anıtsal mimarisinde süsleme elemanı olarak taş halkalar

Abstract

Bu çalışmada, Argişti oğlu Rusa’nın kenti, Urartu Krallığı’nın son kralî projesi olan Ayanis’te tapınak kompleksinde ortaya çıkarılan bir grup materyal kültür unsurları değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmamıza konu olan bu unsurlar, Urartu anıtsal mimarisinde ve mimari ile ilintili tasarılarda karşımıza çıkan taş halkalardır. Yaklaşık 2 cm derinliğinde açılan negatif yuvalara kakma tekniğinde yerleştirilmeleri ile bu taş halkalar, Ayanis tapınak cella duvarlarını süsleyen mitolojik yaratıklar ve hayat ağacı gibi birçok motifin yer aldığı kireç taşından oyma-kakma süslemelere de oldukça benzemektedir. İç içe geçen üç dairesel halkadan oluşan ve uygulanacakları yüzeylere birbirinden bağımsız şekilde dizilen bu taş halkaların, teknik olarak nasıl tanımlanabilecekleri tartışılagelmiştir. Çalışma özellikle bu tanımlama tahliline odaklı olarak kaleme alınmıştır.

This article covers a group of cultural material assemblages unearthed in the temple complex of Ayanis city, which is the last royal project of the Urartian empire established by Rusa, son of Argishti. These artifacts in our study are the stone rings that stand out in Urartian monumental architecture and projects related to it. These stone rings which are placed in 2 cm wide niches with inlay technique are similar to the inlaid ornaments made of limestone that adorn the walls of the cella of Ayanis temple with many motifs as mythological creatures and trees of life. These stone rings which have three interlocking circular rings and are arranged independently on the surfaces has been discussed in a technical perspective. This study is particularly focused on this descriptive analysis.