Öğretmenlik mesleğinin sosyal statüsü: Bir olgubilim çalışması

Abstract

Uluslararası düzeyde öğrenci başarısını ölçmeye yönelik yapılan sınavlar, ülkelerin eğitimdeki başarılarını diğer dünya ülkeleri ile karşılaştırma imkânı tanımış ve ülkeleri eğitim sistemleri ile ilgili öz değerlendirme yapmaya yöneltmiştir. Eğitim sistemlerinin gözden geçirilmesi, sistemin ana unsuru olan öğretmenliğin nesnel koşullarını güçlendirme gereğini ortaya koymuş ve öğretmenliğin sosyal statüsü önemli bir konu haline gelmiştir. Türkiye'de öğretmenlik mesleğinin sosyal statüsünü meslek çalışanlarının bakış açısıyla belirlemeyi amaçlayan bu araştırmada 26 emekli ve kıdemli öğretmenle görüşmeler yapılmıştır. Hızla değişen yaşam koşulları ve statünün dinamik yapısı gereği, bu araştırma geçmişteki araştırma sonuçlarından daha güncel veriler ortaya koyması açısından önemlidir. Araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanan veriler, araştırmanın genel amacı ve ana problemi çerçevesinde olgubilimsel (fenomenolojik) araştırma deseni ile incelenmiştir. Bulgular, emekli ve kıdemli öğretmenlerin öğretmenlik mesleğinin sosyal statüsü ile ilgili olumsuz görüş taşıdıklarını ortaya koymaktadır. Bu görüşün öğretmenler arasında çalışma durumu ve branş değişkenleri açısından farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Öğretmenler bu görüşlerini mesleki ve meslek dışı olan çeşitli faktörlere dayandırmaktadır. Bu faktörler arasında maddi kazanç, MEB ile öğretmenler arasındaki ilişkiler, öğretmen yetiştirme sistemi ve öğretmenlerin istihdamı en etkili faktörler olarak görülmektedir.

Tests to measure student achievement at international level has allowed countries to compare their achievements with other countries in the world and led the countries to conduct self-assessment on education systems. Review of education systems has revealed the need to strengthen the objective conditions of teaching, which is the main element of the system and the social status of teaching has become an important topic. In this study, aiming to determine the standpoint of the social status of the teaching profession in Turkey, 26 retired and experienced teachers were interviewed. Due to the rapidly changing living conditions and the dynamic nature of the status, this research is important in terms of revealing more up-to-date data than previous research results. Data collected through the semi-structured interview form prepared by the researcher was examined by phenomenological design in the framework of the main objective of the research and the main problem. The findings show that retired and experienced teachers have negative opinions about the social status of the teaching profession. It is determined that this view differs between teachers in terms of working status and branch variables.Teachers base their views on a variety of professional and non-professional factors. Financial gain, relations between Ministry of Education and teachers, teacher training system and employment of teachers are considered to be the most effective factors.