Anonim bir Târîh-i Âl-i Osmân nüshasının sözvarlığında kalıp yapılar ve arkaik kelimeler

Abstract

Osmanlı Devleti'nin kuruluş devrine ait tarihî vesikaların önemli bir kısmını “Tevârîh-i Âl-i Osmân”lar oluşturmaktadır. Kuruluştan yaklaşık bir asır sonra kaleme alınmaya başlayan ve bir kısmı anonim özellik taşıyan bu eserler, Osmanlı tarih yazıcılığının da başlangıcı sayılmaktadır. Tarihî yönüyle kuruluş devrinin aydınlatılmasına ışık tutan bu türün ilk örnekleri, edebi yönüyle de o devir Türkçesinin dil özelliklerini yansıtmaktadır. Tevârîh-i Âl-i Osmân metinleri, kendine has söz varlıkları ile de aynı zamanda birer dil yadigârı durumundadırlar. Bu çalışmada, Bursa İnebey Kütüphanesi Ulucami 2495 numarada kayıtlı anonim bir Tevârîh-i Âl-i Osmân nüshasının söz varlığı içinde arkaik kelimeler, deyim ve kalıp ifadelerin tespitine çalışılmış ve bu anlamda Türkçenin söz varlığına katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

The texts of “Tevârîh-i Âl-i Osmân” compose an important part of the documents pertaining to the rise period of the Ottoman State. These works, which began to be penned about a century after the establishment and some of which have anonymous characteristics, are regarded as the beginning of the Ottoman history writing as well. First examples of this type, which shed light on the rise period with their historical aspect, also reflect the language characteristics of that period Turkish with their literary aspect. The texts of Tevârîh-i Âl-i Osmân, with their idiosyncratic lexicologies, are each a language heirloom at the same time. In this study, it was aimed to find out words, idioms, and archaic expression patterns mentioned in the lexicology of an anonymous copy of Tevârîh-i Âl-i Osmân recorded in Bursa Inebey Library Ulucami numbered 2495, and in this respect, to make some contribution to the lexicology of Turkish.