Mardin-Savur geleneksel kent dokusu ve evleri

Abstract

Mardin iline bağlı bir ilçe olan Savur, özgün dokusunu günümüze kadar koruyan önemli bir tarihi yerleşim merkezidir. Savur geleneksel kent dokusu, iki tepenin çevresindeki yerleşim alanlarından oluşmaktadır. Kalesi, topografyaya göre biçimlenmiş sokakları, dini yapıları, konakları ve evleri ile geleneksel yerleşim düzeninin özgün değerlerini yansıtmaktadır. Spontane olarak, organik bir dokuda gelişen kentin ana elemanları geleneksel evlerdir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi geleneksel mimarisinin genel özelliklerini gösteren Savur evleri; aile yapısı, ekonomik yapı, kültürel etkileşim, iklim, topografya, jeolojik yapı ve malzemenin etkisiyle biçimlenmiştir. Evlerin birçoğu, ilk sahiplerinin torunları tarafından kullanılmaktadır. Geleneksel yaşam ve kültürel yapı devam etmektedir. Geleneksel kent dokusu ve evleri; nüfus artışı, çarpık kentleşme, yanlış restorasyonlar, bakımsızlık ve ilgisizlikten dolayı özgün değerlerini günden güne yitirmektedir. İlçede çok sayıda geleneksel konut olmasına rağmen, çok az sayıda (12) tescilli konut vardır. Koruma Planı olmayan Savur’un, kültürel birikiminin çağdaş yöntemlerle araştırılması ve tespit edilmesi, çözülmesi gereken sorunların başında gelmektedir. Bu çalışma kapsamında, öncelikle Savur’daki tüm geleneksel konutlar tespit edilmiştir. Tespit edilen evler detaylı bir biçimde araştırılarak; Savur’un geleneksel kent dokusu, genel yerleşim özellikleri ile geleneksel evlerin mimari özellikleri; plan düzeni, plan tipleri, cephe düzeni, cephe elemanları ve yapısal sistem incelenmiştir.

Savur, a small town in the province of Mardin, is an important traditional settlement that has preserved its original texture up to the present. Its traditional texture consists of residential areas located around two hills. Savur, with its castle, its street shaped in compliance with the topography, religious structures, konaks and houses reflects the characteristics of traditional locational elements. The fundamental elements of the town that developed in an unplanned manner into an organic texture are the traditional houses. Savur houses which reflect the general features of south-eastern architecture have been shaped under the impact of family life, economic structure, cultural interaction, climate, topography, geological structure and construction materials. Most of the houses have been inhabited by the descendents of their original owners. There, traditional life and cultural structure still keep on going. Yet, traditional texture has been losing its original values day by day due to warped urbanization and restoration, population increase, neglect and disinterest. Although there are a lot of traditional houses in the area, only a few has been registered. One of the main problems of Savur which has no preservation plan is the lack of a search for its cultural heritage and its study with contemporary methods. In this study, firstly, all the traditional houses of Savur have been recorded. Then, they are thoroughly examined so as to reveal Savur’s traditional texture, settlement characteristics and architectural traits of the houses such as plan characteristics and types, facade design and its elements and their structural systems.