Pamuk bitkisinde yapraktan kükürt uygulamasının uzun süreli su stresi koşullarında yaprak sıcaklığına etkisi

Abstract

Bu araştırma farklı gelişme dönemlerinde (vejetatif gelişme dönemi (VG), çiçeklenme ve koza oluşumu dönemi (ÇKO), kozaların açılması dönemi (KA)) uzun süreli su stresine maruz bırakılmış Carisma çeşidi pamuk bitkisine yapraktan kükürt uygulamasının yaprak sıcaklığına etkisinin belirlenmesi amacıyla 2015-2016 yıllarında yürütülmüştür. Tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulan bu araştırmada, ana parsellere gelişme dönemleri (OOO, TTT, TOO, OTT, OTO, TOT), alt parsellere kükürt dozları (S₀: Kontrol, S1: 1500 ml ha-¹, S2: 2500 ml ha-¹, S3: 3500 ml ha-¹) konumlandırılmıştır. Çalışmada su stresinin fizyolojik etkilerini belirlemek amacıyla yaprak sıcaklığı ile bitki su tüketimi ve verim ölçümleri yapılmıştır. Ortalama değerler incelendiğinde gelişme dönemlerinde uygulanan sulama suyu miktarındaki artış yaprak sıcaklığı değerlerini önemli ölçüde azaltmıştır. Verilen sulama suyu miktarının azalması (OOO ve TTT karşılaştırıldığında) ile yaprak yüzey sıcaklığında ilk yıl %7.1, ikinci yıl %18.4 oranında artış gerçekleşmiştir. Her iki yılda da en düşük yaprak sıcaklığı bütün gelişme dönemlerinde tam sulama suyu uygulanan TTT konusunda gerçekleşmiştir (27.35-27.28 °C). Stres nedeniyle yaprak sıcaklıklarındaki 1⁰C’lık artış, verimde ilk yıl 78.6 kg da-¹, ikinci yıl 75.2 kg da-¹ azalmaya neden olmuştur. Farklı gelişme dönemlerinde uzun dönemli su stresine maruz kalındığında uygulanan kükürt dozlarının etkileri her sulama konusunda farklılık göstermiş ancak genel olarak S₁ dozunun yaprak sıcaklığını azaltarak aynı zamanda verim değerini artırdığı belirlenmiştir.

This study was performed in 2015-2016 in order to determine how the foliar application of sulfur helped reduce the effects of long-term water stress in Carisma variety cotton plants in different periods of development, namely vegetative growth (VG), flowering and boll development (FB), and boll opening (BO) periods. The study was set up in randomized complete block with three replications. Development periods (OOO, TTT, TOO, OTT, OTO, TOT) were assigned to main plots and sulfur doses (S₀: Control, S1: 1500 ml ha-1, S2: 2500 ml ha-1, S3: 3500 ml ha-1) were assigned to sub-plots. Measurements were made on leaf surface temperature, as well as evaporatranspiration and yield to evaluate the physiological effects of water stress. When the average values are examined, increasing irrigation water amount applied in the development periods significantly decreased leaf surface temperatures. Leaf surface temperatures increased by %7.1 in the first year and %18.4 in the second year with the decrease in the amount of irrigation water applied. In both years, the lowest leaf surface temperatures were observed in TTT where full irrigation water was applied in all growth periods (27.35-27.28 °C). Yield decreased 78.6 kg da-¹ in first year and 75.2 kg da-¹ in second year per 1⁰C leaf temperature increment due to water stress. The effects of sulfur dosage on leaf surface temperature and yield varied due to exposure to long- term water stress at different developmental periods; however, generally speaking, it found that the dose of S₁ decreased leaf surface temperature and also increased yield value.