Kırgız Türkçesinden Türkiye Türkçesine deyim aktarmadaki bazı sorunlar üzerine -“Manas Destanı” Romanı örneğiyle-

Abstract

SSCB’nin dağılmasıyla Türk Dilleri arasında hızlanan dil ve edebiyat çalışmaları Türklük bilimi için önemli konuların ortaya atılıp tartışılmasına yol açmıştır. Bugüne kadar gerek eş zamanlı gerek art zamanlı pek çok araştırma yapılmıştır. Bunların bir kısmı da edebi eserlerin bir yazı dilinden ikinci bir yazı diline aktarımına yöneliktir. Türk Dilleri arasında gerçekleştirilen metin aktarımıyla bir yandan çeviri sorunlarına dikkat çekilirken bir yandan da genel dil özellikleriyle söz varlığını içeren konular, karşılaştırmalı yöntemlerle incelenmektedir. Söz varlığına yönelik çalışmalar içinde deyim aktarımı, özel bir konuma sahiptir. Özellikle lisansüstü çalışmalarda güncelliğini yitirmediği gözlenmektedir. Konuyla ilgili çalışmalar olmakla birlikte her yazı dili için yeterince çalışıldığı söylenemez. Bu çalışmada, Kırgız Türkçesinden Türkiye Türkçesine çevrilen bir romandan hareketle deyim aktarmadaki sorunlar üzerinde durulmuştur. Romandaki deyimler eşleştirilerek deyim aktarmadaki ortak kullanımlar, farklı kullanımlar saptanmış; ortaya çıkan sorunların gerekçeleri belirlenmeye çalışılmıştır.

Language and literature studies accelerated between the Turkish dialects with the dissolution of the USSR lead to discussion of important matters for the Study of Turkishness. Up to this date, there are many simultaneous and concurrent researches to have done. Some of them are about transferring literary works from one dialect to another. By text transfers between the dialects, both the translation problems are pointed out and general language features and vocabulary are examined with comparative methods. Among studies on vocabulary, idiom transfer has a vital importance. It is observed that it is topical especially in postgraduate studies. Although there are some studies about this matter, it cannot be said that enough studies have been done for each dialect. In this study, examining a novel translated from Turkish spoken in Kyrgyzstan to Turkish spoken in Turkey the problems in idiom transfer has been pointed out. The common and different utterances in idiom transfer were identified by matching the phrases in the novel; attempts were made to determine the reasons for the emerging problems.