Fen ve mühendislik alanlarında kariyer: Eğitim sürecinde kız öğrenciler ve çokdilli/çokkültürlü öğrencilerin deneyimleri

Abstract

Fırsat eşitliği fen eğitimi alanında yapılan araştırmalarda vurgulanan en önemli temalardan biridir. Cinsiyet, sosyo-kültürel özellikler ve sosyo-ekonomik düzey gibi etkenler dünya çapında fen eğitimi sürecinde öğrenciler için dezavantajlı bir durum oluşturan faktörlerin arasındadır. Bu araştırmada, kültürel-tarihsel aktivite teorisi ışığında Türkiye'de kız öğrencilerin ve çokdilli/çokkültürlü öğrencilerin fen ve mühendislik alanlarında kariyer sahibi olmaları sürecinde deneyimlerinin ve karşılaştıkları güçlüklerin ne olduğu sorusuna yanıt aranmıştır. Çalışmada olgusal (fenomenolojik) yaklaşım odaklı nitel araştırma metodolojisi kullanılmış ve veriler yarı yapılandırılmış mülakatlar yoluyla toplanmıştır. Elde edilen sonuçlar öğrencilerin eğitim yaşantılarını etkileyen ve birçok durumda zorlayıcı olan faktörlerin olduğunu göstermiştir. Bu faktörler aktivite sisteminde birçok çelişkinin varlığına işaret etmektedir. Sosyo-ekonomik durum, eğitim sistemi ve alt yapı hedeflere ulaşmada önemli araçlar arasında yer alırken toplumsal normlar, açık ve örtük kurallar da aktivite sisteminin etkin olan diğer öğeleridir. Kız öğrenciler ve çokdilli/çokkültürlü öğrenciler için daha verimli bir eğitim süreci elde etme adına çelişkilerin giderilmesi konusunda öneriler getirilmiştir.

Equality of opportunities is one of the most emphasized themes in science education research. Factors like gender, socio-cultural characteristics and socioeconomic status are among those most likely to render students a disadvantaged status during the course of science education around the world. In this research, in light of the cultural-historical activity theory, answers were sought to the questions of what the experiences, and if any, difficulties faced were by female students and multilingual/multicultural students during their pursuit of a career in science and engineering fields. Qualitative research methodology with phenomenological approach was employed and data were collected through semi-structured interviews. The results suggest that there are factors impacting students’ education experiences that are mostly challenging. These factors point to many contradictions within the activity system. Socio-economic status, educational system and background are among the important tools in achieving the objects, and societal norms, explicit and implicit rules are other influential components of the activity system. Recommendations were made on resolving the contradictions so that more fruitful educational experiences for female students and multilingual/multicultural students are attained.