Müellifi ve telif tarihi bilinmeyen Arapça-Türkçe bir manzum sözlük

Abstract

Sözlükler, dilin ve kültürün korunmasında ve aktarılmasında önemli rol oynar. Sözlük yazıcılığının belli ölçütleri bulunsa da eserin yazılma amacı ve toplumsal koşullar eserin biçimi ve içeriği üzerinde etkilidir. Klasik Türk edebiyatında her türlü konunun manzum olarak işlenebilmesi sözlük türüne de yansımıştır. Şiir yoluyla dil öğretimini amaçlayan manzum sözlüklerin Klasik Türk edebiyatındaki ilk örnekleri XV. yüzyılda görülür. Bu sözlükler; çocuklara ve dil öğrenimine yeni başlayanlara kelimelerin yanında aruz veznini ve edebi sanatları öğretmeyi amaçlar. Edebiyatımızda yazılan manzum sözlüklerin çoğu Arapça-Türkçe ve Farsça-Türkçe iki dilli sözlüklerdir. Arapça-Farsça-Türkçe için yazılmış üç dilli sözlükler de vardır. Az sayıda olsa da Ermenice-Türkçe, Fransızca-Türkçe, Boşnakça-Türkçe manzum sözlükler de yazılmıştır. Çalışmaya konu olan Arapça-Türkçe manzum sözlük, bir manzum sözlük mecmuası içerisinde yer alır. Dil özelliklerinden XVII. yüzyıldan önce, çocuklara yönelik kaleme alındığı anlaşılmaktadır. Bu çalışmada; eserin biçimi, içeriği ve dil özellikleri hakkında bilgi verildikten sonra eserin transkripsiyonlu metni verilmiştir.

Dictionaries play an important role in the preservation and transmission of language and culture. Although there are certain criteria for lexicography, the purpose of writing the work and the social conditions are effective in the form and content of the work. The fact that all kinds of subjects can be handled in verse in classical Turkish literature is also reflected in the dictionary type. The first examples of verse dictionaries aiming at teaching language through poetry in Classical Turkish literature are seen in the 15th century. These dictionaries aim to facilitate language teaching, to teach aruz prosody and literary arts alongside words. Most of the verse dictionaries written in our literature are Arabic-Turkish and Persian-Turkish bilingual dictionaries. There are also trilingual dictionaries written in Arabic-Persian-Turkish. Although few, verse dictionaries in Armenian-Turkish, French-Turkish, Bosnian-Turkish were also written. The Arabic-Turkish verse dictionary that we are working on is included in a verse dictionary magazine. It is understood from the language features that it was written before the 17th century. In this study; After giving information about the form, content, and language features of the work, the text of the work is given.