Erzurumlu Kadızâde Efendi’nin vasiyetnamesine tahlili bir bakış

Abstract

Vasiyetnameler, vasiyet sahiplerinin ruh ve düşünce dünyalarını yansıtmanın yanı sıra onların sosyo-kültürel çevreleri hakkında da önemli ipuçları veren belgeler durumundadır. Bu yönüyle tarihin veri kaynakları arasında yer almaktadırlar. Bu makalede, XVIII. yüzyılda yaşamış Osmanlı din âlimlerinden Erzurumlu Kadızâde Mehmed Efendi’nin vasiyetnamesi tahlili bir bakış açısıyla ele alınmıştır. XVIII. yüzyıl Osmanlı Devleti’nde her alanda değişimin yaşandığı bir dönemdir. Kadızâde Efendi, Osmanlı müslüman kadınlarını muhatap alan vasiyetnamesinde, bu değişimin kadınlar cephesindeki durumunu kendine özgü eleştirel bir üslupla tasvir etmektedir. Onun, kadınlar hakkındaki hem nasihat hem de şikâyet içeren vasiyetleri, yaşadığı asırda konuyla ilgili çıkarılan fermanlar ve Batılı seyyahların gözlemleri çerçevesinde analiz edilmeye çalışılmıştır. Son olarak da vasiyetnamede öne çıkan dünya-ölüm algısı üzerinde durulmuştur.

The written wills are important documents not only because they reflect the spiritual and intellectual words of man, but because they provide invaluable clues about his/her socio-cultural environment, as well. This is why they are included in information sources of history. This article analytically deals with the written will of Kadızade of Erzurum, an Ottoman religious scholar who lived in the 18th century. This century was a time witnessing all kind of changes. Addressing to the Muslim women, Kadızade described the change of women in his environment in a critical way. This article aims to analyze his written wills within the framework of imperial edicts of his time and the observations of western travelers. It also discusses his perception of world and death which appeared in his written will.