Türki̇ye’ni̇n batılılaşma serüveni̇nde özgün bi̇r portre: Ahmet Hamdi̇ Tanpınar

Abstract

Bu makalede genel olarak Batılılaşma sürecinin Türk romanındaki yansımaları özelde ise Ahmet Hamdi Tanpınar’ın üç romanından-Huzur, Mahur Beste, Saatleri Ayarlama Enstitüsü- hareketle bu sürece bakışı konu edilmektedir. Tanzimat dönemi Türk romanı bir tür olarak yeniliğini korusa da içerik olarak geleneksel öğeler taşımaktadır. Bu dönem romancılarından Namık Kemal’in ve Ahmet Mithat Efendi’nin romanlarında Batılılaşma karşısında takınılan tavrı, teknolojiyi alıp kültürel dokuyu muhafaza etmek şeklinde özetlemek mümkündür. Cumhuriyet dönemi romanı ise yeni bir ulus yaratma amacına hizmet etme görüntüsündedir. Ahmet Hamdi Tanpınar bu dönemin önemli romancılarındandır. Batılılaşmanın başladığı Tanzimat’tan Cumhuriyet dönemine kadar geçen sürede gerçekleşen kültürel dönüşümleri romanlarında sorunsallaştırıp tartışan Tanpınar’ın düşünceleri bu dönemi anlamak açısından önemlidir. Bu çalışmada Tanpınar’ın romanlarından kalkarak yazarın Batılılaşma karşısındaki konumu ortaya konmaya çalışılacaktır.

This article is concerned with the reflections of Westernization on the Turkish novel, in general, and on the novels of Ahmet Hamdi Tanpınar with specific references to his Huzur, Mahur Beste and Saatleri Ayarlama Enstitüsü, in particular. The novel of the Tanzimat era is really a new literary genre in form, but still involves traditional elements in its thematic content and personas. Prominent Tanzimat novelists such as Ahmet Mithat Efendi and Namık Kemal welcomed Western technology while preserving the established cultural texture in their novels. The republican novel, on the other hand, seems to serve the purpose of building a nation–state. Ahmet Hamdi Tanpınar is one of the outstanding novelists of this epoch. A careful analysis of his novels, which problematize the major social and cultural transformations from Tanzimat to Republic, may serve to understand better the Westernitation process in Turkey.