Ortaokul öğrencilerinde sosyal ve duygusal öğrenme ile dijital iyi oluş arasındaki ilişkide dijital ortamdaki ahlaki değerlerin aracı rolünün incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı ortaokul öğrencilerinin dijital iyi oluşunun açıklanmasında dijital ortamdaki ahlaki değerlerinin ve sosyal duygusal öğrenmelerinin rolünün incelemektir. Ayrıca, dijital iyi oluş kavramı çeşitli demografik değişkenler açısından ele alınmıştır. Bu araştırma, nicel araştırma yaklaşımına dayalı ilişkisel model çerçevesinde yapılmıştır. Araştırma, 2023-2024 ve 2024- 2025 eğitim-öğretim yıllarında Bursa ilinde bulunan bir ortaokulda öğrenim gören öğrencilerle gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya 8. Sınıf öğrencilerinden toplam 662 öğrenci katılmıştır. Araştırmanın katılımcıları, 335 (%50,61) erkek ve 327 (49.39) kadın öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri, Kişisel Bilgi Formu, Ortaokul Öğrencilerinin Dijital Ortamda Ahlaki Değerlere Dönük Algıları Ölçeği, Sosyal ve Duygusal Öğrenme Ölçeği ve Dijital İyi Oluş Hali Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde Hayes-Macro analizi, korelasyon analizi, bağımsız örneklem t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda, ortaokul öğrencilerinde sosyal ve duygusal öğrenmenin dijital ortamdaki ahlaki değerleri ve dijital iyi oluşu olumlu ve anlamlı şekilde açıkladığı bulunmuştur. Ayrıca, dijital ortamdaki ahlaki değerlerin dijital iyi oluşu olumlu ve anlamlı şekilde açıkladığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte, sosyal ve duygusal öğrenmenin dijital iyi oluşu açıklamasında dijital ortamdaki ahlaki değerlerin olumlu ve anlamlı bir aracı rolünün olduğu ortaya koyulmuştur. Araştırmada dijital iyi oluş düzeylerinin cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık gösterdiği; ancak günlük internet kullanım süresi ve internet kullanım amaçlarına göre anlamlı bir farklılık göstermediği saptanmıştır.Araştırmadan elde edilen sonuçlar, literatür çerçevesinde değerlendirilmiş ve araştırmacılar ile uygulayıcılara öneriler sunulmuştur.The primary aim of this study is to examine the role of middle school students’ moral values in digital environments and their social and emotional learning in explaining their digital wellbeing. In addition, the concept of digital well-being was addressed in relation to various demographic variables. This research was conducted within the framework of a correlational model based on a quantitative research approach. The study was carried out with students enrolled in a middle school located in Bursa during the 2023–2024 and 2024–2025 academic years. A total of 662 eighth-grade students participated in the study, consisting of 335 male (50.61%) and 327 female (49.39%) students. The research data were collected using the Personal Information Form, the Perceptions of Moral Values in Digital Environments Scale for Middle School Students, the Social and Emotional Learning Scale, and the Digital WellBeing Scale. For data analysis, the Hayes-Macro analysis, correlation analysis, independent samples t-test, and one-way analysis of variance (ANOVA) were employed. The results revealed that social and emotional learning positively and significantly predicted both moral values in digital environments and digital well-being among middle school students. Furthermore, moral values in digital environments were found to positively and significantly predict digital well-being. In addition, it was demonstrated that moral values in digital environments had a positive and significant mediating role in the relationship between social and emotional learning and digital well-being. The study also indicated that digital well-being levels differed significantly by gender, whereas no significant differences were observed in terms of daily internet usage time or purposes of internet use. The findings of this research were discussed in the context of the existing literature, and recommendations were provided for both researchers and practitioners.