Varoluşçu ve gelişimsel bağlamda ebeveyn olma kararının incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, yetişkinlerin ebeveyn olmaya ilişkin algı düzeylerini etkileyeceği düşünülen çeşitli demografik özellik ve kişisel görüşler açısından ilişkilerin anlamlı olup olmadığının incelenmesidir. Ayrıca ebeveyn olmaya ilişkin algı ile kimlik yapı işlevi, ölüm kaygısı ve ahlaki uzaklaşma arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı ve bu değişkenlerin ebeveyn olmaya ilişkin algıyı ne şekilde etkilediğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu gerekçelerle birlikte kimlik yapı işlevi ile ebeveyn olmaya ilişkin algı arasındaki ilişkide ahlaki uzaklaşma ile ölüm kaygısının sıralı aracılık rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçlarla 18-68 yaş aralığında bulunan 485 yetişkin çalışma grubu olarak seçilmiştir. Araştırmada Kişisel Bilgi Formu, Ebeveyn Olmaya İlişkin Algı Ölçeği, Türkçe Ölüm Kaygısı Ölçeği, Kimlik İşlevleri Ölçeği ve Ahlaki Uzaklaşma Ölçeği kullanılmıştır. Analizler SPSS 25 programı ve PROCES macro (model 4 ve 6) ek paketi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Demografik değişkenlere göre ebeveyn olmaya ilişkin algı düzeylerinin farklılaşmasını ölçmek adına t-Testi ve ANOVA yapılmıştır. Bu testler sonucunda yetişkinlerin ebeveyn olmaya ilişkin algı düzeyleri; yaş, cinsiyet, eğitim durumu, çocuk sayısı, çocuk sahibi olmayı düşünme, dini önem verme, dini yaşamdan memnun olma, aile yetiştirme stili değerlendirme ve yaşlandıkları zaman ebeveynlere bakma durumlarına göre anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Ebeveyn olmaya ilişkin algı puanları ile kimlik yapı işlevi ile anlamlı, pozitif yönde zayıf ilişki; ebeveyn olmaya ilişkin algı ile ölüm kaygısı arasında anlamlı, negatif yönde zayıf ilişki ve ebeveyn olmaya ilişkin algı ile ahlaki uzaklaşma ve ölüm kaygısı arasında ise anlamlı, negatif yönde zayıf ilişki tespit edilmiştir. Çoklu doğrusal regresyon analizi ile kimlik yapı işlevi, ölüm kaygısı ve ahlaki uzaklaşmanın hep birlikte ebeveyn olmaya ilişkin algıdaki değişimlerin %10,9’unu açıkladığı görülmüştür. Aracılık analizi sonucunda kimlik yapı işlevi ile ebeveyn olmaya ilişkin algı arasındaki ilişkide ahlaki uzaklaşma ile ölüm kaygısının sıralı aracılık ilişkisinin incelendiği modelin (6) tamamının çalışmadığı görülmektedir. Kimlik yapı işlevi ile ebeveyn olmaya ilişkin algı arasındaki ilişkisinin incelendiği modelde (4) ölüm kaygısının kısmi aracılık rolü üstlendiği ancak kimlik yapı işlevi ile ebeveyn olmaya ilişkin algı arasındaki ilişkisinin incelendiği modelde (4) ahlaki uzaklaşmanın aracılık rolü üstlenmediği tespit edilmiştir. Sonuçlar detaylı bir şekilde tartışılmıştır. Son olarak da araştırmacı ve uygulamacılara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

The aim of this study is to investigate adults perceptions of parenting in terms of various demographic characteristics and personal views that are thought to affect their perceptions of parenting. In addition, it wa aimed to examine whether there is a significant relationship between the perception of parenting and the identity structure function, death anxiety and moral disengagement and how these variables affect the perception of parenting. In addition to these reasons, it was aimed to examine the sequential mediating role of moral disangagement and death anxiety in the relationship between identity structure function and perception of parenting. For this purpose, 485 adults between the ages of 18-68 were selected as the study group. Personal Information Form, Perception of Parenting Scale, Turkish Death Anxiety Scale, Identity Functions Scale and Moral Disengagement Scale were used in the study. The analyses were carried out using SPSS 25 programme and PROCES macro (model 4 and 6) additional package. In order to measure the differentiation of perception levels about parenting according to demographic variables, t-Test and ANOVA were conducted. As a result of these tests, it was found that the perception levels of adults about parenting differed significantly according to age, gender, education level, number of children, thinking about having children, giving religious importance, being satisfied with religious life, evaluating family upbringing style and caring for parents when they get older. There was a significant, positive, weak relationship between the perception of parenting and identity structure function; a significant, negative, weak relationship between the perception of parenting and death anxiety; and a significant, negative, weak relationship between the perception of parenting and moral disengagement. Multiple linear regression analysis showed that identity structure function, death anxiety and moral disengagement together explained 10.9% of the changes in the perception of parenting. As a result of the mediation analysis, it is seen that the entire model in which the sequential mediation of moral disengagement and death anxiety in the relationship between the identity structure function and the perception of parenting is examined does not work. It was determined that death anxiety assumed a partial mediating role in the model (4) in which the relationship between identity structure function and perception of parenting was examined, but moral disengagement did not assume a mediating role in the model (4) in which the relationship between identity structure function and perception of parenting was examined. The results are discussed in detail. Finally, suggestions were made for researchers and practitioners.