Serbest rekabet sisteminin işleyişi ve aksaklıkları

Abstract

Bu yazıda klasik iktisatçıların savundukları anlamda serbest rekabet modelinin bugün geçerli olmadığı tartışılmaktadır. 19. yılzyılda, Batı Avrupa'nın sanayileşen ülkelerinde ekonomik yapıda köklü değişiklikler ortaya çıkmıştır. Teknolojik gelişme ve sermaye birikimi sonucu piyasalar az sayıda büyük finansman kontrolüne geçmiştir. Bu tür piyasalar yaygın olduğu bir ekonomide fiyat mekanizması "görünmez el işlevini yerine getirememektedir. Piyasalarda fiyatlar anonim olarak oluşmamakta ve herkes için objektif yol gösterici niteliği taşımamaktadır. Günümüzde rekabet eşit güçte olmayan karar birimleri arasında geçmekte ve dinamik bir karakter arz etmektedir. Güçlü olanlar piyasanın işleyişini kendi çıkarlarına tanzim etmeye çalışmaktadırlar. Bu rekabet şartlarının toplumda herkesin çıkana işlemesi mümkün değildir. İşleyebilir rekabet kavramı ile nitelenen modelde ekonomide etkin ve tam kaynak kullanımı, adil gelir dağılımı ve hızlı büyüme gibi temel makro amaçların kendiliğinden gerçekleşeceğini beklemek fazla iyimserlik olur.

Les économistes classiques prétendent que dans tous les marchés avaient régné les conditions de la concummce libre. Ce qu'ils supposaient était la concurrence parfaite. A notre avis les marches qu'ils avaient imaginés n'ont existé à aucun moment. D'autre part, à partir du 19. siècle, dans les pays de L'Europe Occidentale, il y a eu de grandes transformations socio-économiques. Comme une conséquence des progrès technologiques et de l'accumulation et de la concentration du capital un petit nombre de fimıes géantes ont dominé les marchés et commence à manger leurs fonctionnements pour leur intbit. le mécanisme du prix a perdu son role de "main invisible'' et d'être une indicateur objectif pour toutes les unités de décision économique, comme avaient prétendu les classiques. De nos jours, presque sur tous les marchés se sont établies des concurrences imparfaites qui règnent entre les inégaux. Cette concurrence qui se désigne comme concurrence "praticable" ou "modeme" porte un caractère dynamique, mais ne fonctionne pas pour l'intérêt de tous. Au contraire, elle s'arrange au bénéfice des fortes. Dans des conditions de la concurrence soi disant libre il ne faut pas supposer l'utilisation optimale des ressources, la distribution équitable du revenu national et l'élévation du bien-être du peuple.