Yabancı dil olarak Türkçe B1-B2 düzeyi ders kitaplarında yer alan tanınmış kişilerin kültürel aktarım açısından incelenmesi

Abstract

Ders kitapları eğitim-öğretim sürecinin en önemli materyalleridir. Ders kitaplarının kolay ulaşılabilir olması, ders dışında öğrenicilerin çalışma ve tekrar yapmalarına olanak sağlaması, ekonomik olması, öğretim programlarının kazanımlarına uygun içerikleri belirli plan ve program dâhilinde sunması, öğretmen ve öğrenicilere kılavuzluk etmesi gibi sebeplerle öğretim sürecinde en çok tercih edilen gereçlerdir. Bu durum ders kitaplarının belirli ilkelere göre hazırlanması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Buna göre ders kitaplarının hedef kitleye uygunluk, kullanışlılık, içeriğin uygunluğu, görsellik, ilgi çekici olma açısından gerekli niteliklere sahip olması gerekmektedir. Bu durum yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kaynak olarak kullanılan ders kitapları için de geçerlidir. Dil öğretiminde kültürel unsurların yer alması gerektiği düşüncesinden hareketle ders kitaplarında yerel ve evrensel kültürel değerlere yer verilmelidir. Ders kitaplarında yer alan Türkiye’de ve dünyada tanınmış kişiler, öğrenicilerin derse ilgilerinin artmasına yardımcı olabilir. Bu çalışmanın amacı, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimine yönelik hazırlanmış ders kitaplarında yer alan tanınmış kişileri kültürel tanıtım ve kültürlerarası etkileşim açısından incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu Gazi TÖMER B1 – B2, İstanbul Yabancılar için Türkçe B1-B2, Yedi İklim B1-B2, Yeni Hitit B1-B2 seviye ders kitapları oluşturmaktadır. Araştırma yalnızca söz konusu ders kitapları ile sınırlandırılmış olup çalışma kitapları ve diğer yardımcı kitaplar kapsam dışında tutulmuştur. Tarama modeli ile tasarlanan çalışmada, doküman analizi yöntemi kullanılarak ders kitaplarındaki tanınmış kişiler, tanınmış oldukları alanlara göre sınıflandırılmış ve betimlenmiştir. Çalışmanın problem durumu olarak incelenen tanınmış kişiler; Türk ve Dünya tarihi açısından önemli tarihi kişiler, liderler ve devlet adamları, bilim adamları ve mucitler, sporcular, edebi şahsiyetler, sanatçılar olarak kategorilere ayrılmıştır. Belirlenen kategorilere ders kitaplarında farklı oranlarda yer verildiği tespit edilmiştir. Bunun yanında yerel ve evrensel kültüre mensup tanınmış kişilere yer verme oranlarının ders kitaplarına göre farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca ders kitaplarında yer alan tanınmış kişilere ait görsellerin yetersiz olduğu, bazı görsellerin hedef kitleye uygun olmadığı saptanmıştır. Çalışmanın sonuç bölümünde ise ders kitaplarının incelenmesinden elde edilen veriler yorumlanmış; ulaşılan sonuçlara ve bu sonuçlara yönelik önerilere yer verilmiştir. Bu çalışmanın yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kültürel aktarım, kültürlerarasılık, dil ve kültür alanında yapılacak çalışmalara yardımcı olacağı düşünülmektedir.

Textbooks are the most important materials in the education process. They are preferred the most in the teaching process for reasons such as being easily accessible, allowing learners to study and review outside of class, being economical, presenting content suitable for the curriculum's objectives within a specific plan and program, and guiding teachers and learners. This situation has revealed the necessity of preparing textbooks according to certain principles. Accordingly, textbooks must have the necessary qualities in terms of suitability for the target audience, usefulness, appropriateness of the content, visuality and being interesting. This applies to textbooks used as resources for teaching Turkish as a foreign language as well. Based on the idea that cultural elements should be included in language teaching, local and universal cultural values should be included in textbooks. Prominent figures featured in textbooks in Turkey and around the world can help increase students' interest in the subject. The aim of this study is to examine the prominent figures in textbooks prepared for teaching Turkish as a foreign language in terms of cultural introduction and intercultural interaction. The study group of the research consists of Gazi TÖMER B1 – B2, Istanbul Turkish for Foreigners B1-B2, Yedi İklim B1-B2, Yeni Hitit B1-B2 level textbooks. The research is limited to these textbooks only, and workbooks and other supplementary materials are excluded. In the study designed with a scanning model, prominent figures in the textbooks are classified and described according to their fields using the document analysis method. The prominent figures examined as the problem statement of the study are categorized as important historical figures in Turkish and world history, leaders and statesmen, scientists and inventors, athletes, literary figures, and artists. . It was determined that the determined categories are included in different proportions in the textbooks. In addition, it was concluded that the rate of including prominent figures from local and universal culture varies according to textbooks. Furthermore, it was determined that the images of prominent figures in the textbooks were insufficient and some images were not suitable for the target audience. In the conclusion part of the study, the data obtained from the examination of textbooks were interpreted, and conclusions and recommendations based on these results were provided. It is believed that this study will contribute to cultural transmission, interculturality, and studies in the fields of language and culture in teaching Turkish as a foreign language.