8. ve 9. sınıf matematik ders kitaplarının çoklu temsiller bağlamında incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın konusu, 2022-2023 yıllarında okullarda okutulan MEB 8. sınıf ve 9. sınıf matematik ders kitaplarındaki soruların çoklu temsiller çerçevesinde incelenmesidir. Çalışma kapsamında 8. ve 9. sınıf matematik ders kitaplarında temsillerin dağılım durumları ve farklı sınıf seviyelerinde temsiller arası geçiş durumları araştırılmıştır. Araştırma yöntemi olarak, nitel bir araştırma yöntemi olan doküman analizi yöntemi seçilmiştir. Bu araştırmada 8. Sınıf matematik ders kitabındaki 939 soruyla 355 çözüm ve 9. Sınıf matematik ders kitabındaki 1096 soruyla 522 çözüm çoklu temsiller başlığı altında incelenmiştir. Temsil türleri, sembolik, sözel, görsel, model ve gerçekçi olmak üzere beş başlığa ayrılmıştır. İncelenen sorular kodlanıp yüzde ve frekans verileri oluşturulmuş, bulgular yorumlanmıştır. Araştırma bulgularına göre 9. sınıf ve 8. sınıf MEB ders kitaplarında bulanan soruların dağılımına bakıldığında en çok kullanılan temsil türü sembolik temsildir. Sembolik temsillerin yanında görsel temsiller de çokça kullanılmıştır. Model ve gerçekçi temsil kullanım oranı ise oldukça düşüktür. Sözel temsillerin tercih edilme durumu 9. sınıf ders kitabında, 8. sınıf ders kitabına oranla düşük kalmıştır. Karşılaştırmalı analiz sonucunda, 8. ve 9. sınıf ders kitaplarında yer alan veri, denklem ve eşitsizlik, üçgenler ünitelerini içeren ortak konularda temsillerin devamlılığının sağlandığı görülmektedir. Tüm ortak konularda en çok ve en az tercih edilen temsil türlerinin aynı olduğu görülmektedir. Bunun yanı sıra 8. sınıf ders kitabında bazı konularda görsel temsillere daha çok yer verilirken, 9. sınıf ders kitabının bazı konularında ise sembolik temsillerin oranı daha yüksek çıkmıştır. Her iki ders kitabında da sembolik temsilerin çokça kullanıldığı, bunun yanı sıra gerçekçi temsillerin kullanımına ise çok az yer verildiği görülmektedir. Ders kitaplarında kullanılan temsillerde dengesiz bir dağılım görülmektedir. Bu durumun öğrencilerin temsil tercihleri üzerinde olumsuz bir etkisi olacağı düşünülmektedir. Ders kitaplarının ve çoklu temsillerle öğretimin matematik eğitimindeki önemi düşünüldüğünde bu çalışmanın ilgili diğer çalışmacılar ya da ders kitabı yazarları için kaynak teşkil edeceği ve literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.The subject of this study is to examine the questions in the 8th and 9th grade mathematics textbooks of the Ministry of National Education, which were taught in schools in 2022-2023, within the framework of multiple representations. Within the scope of the study, the distribution of representations in 8th and 9th grade mathematics textbooks and the transition between representations at different grade levels were investigated. Representation types were categorized under five headings: symbolic, verbal, visual, model and realistic. Document analysis method, which is a qualitative research method, was chosen as the research method. According to the findings of the study, when we look at the distribution of the questions in the 9th grade and 8th grade Ministry of National Education textbooks, the most commonly used representation type is symbolic representation and visual representations are also used a lot. The use of model and realistic representations is quite low. The preference for verbal representations was lower in the 9th grade textbook compared to the 8th grade textbook. As a result of the comparative analysis, it is seen that the continuity of representations in common subjects including data, equations and inequalities, and triangles units in 8th and 9th grade textbooks is ensured. It is seen that the most and least preferred representation types are the same in all common topics. In addition, while visual representations were used more in some subjects in the 8th grade textbook, the rate of symbolic representations was higher in some subjects of the 9th grade textbook. It is seen that symbolic representations are used a lot in both textbooks, while realistic representations are used very little. There is an unbalanced distribution in the representations used in the textbooks. It is thought that this situation will have a negative effect on students representation preferences.