Sosyal medyayı arşivlemenin teknik, yasal ve etik sorunları

Abstract

Amaç: Sosyal medya günümüzde insan hayatının önemli parçalarından biri haline gelmiştir. İnsanların birbiriyle iletişim ve etkileşim için kullandığı sosyal medyanın kullanımının artması iletişimin yanında birçok alanda kullanılmasını sağlamıştır. Bu da onu, gelecek için korunması/ arşivlenmesi gereken bir arşiv nesnesi haline getirmiştir. Ancak bu durum, birtakım sorunları da ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmanın amacı, sosyal medya içeriklerini arşivlemede karşılaşılan teknik, yasal ve etik sorunların neler olduğunu açıklamaktır. Yöntem: Betimleme yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen bu çalışmada, sosyal medya arşivlemede karşılaşılan sorunlara ilişkin kütüphane, internet araştırması ve veri tabanlarının incelenmesi yoluyla literatür taraması yapılmıştır. Bulgular: Sosyal medyanın arşivlenmesinde karşılaşılan sorunlar; teknik, yasal ve etik olmak üzere üç başlıkta değerlendirilmiştir. Teknik sorunların sosyal medya içeriklerini seçme, yakalama/toplama, tanımlama, koruma, erişim, içeriklerin yapısı ve hacmi, içeriklerin türleri dijital beceri eksikliği, API’ler; yasal sorunların platform hizmet şartları, geliştirici politikaları, fikrî mülkiyet ve telif hakkı ve etik sorunların bilgilendirilmiş onay/onam (izin) ve gizlilik sorunları olduğu tespit edilmiştir. Sonuç: Sosyal medyanın arşivlenmesi platformlara ve platformlar tarafından oluşturulan hizmet şartları ile politikalara bağlı olduğundan sosyal medya içeriklerinin sahip olduğu teknik, yasal ve etik sorunların gelecekte de süreceği ve bu sorunların çözümlenmesine ihtiyaç olduğu öngörülmektedir. Özgünlük: Bu çalışma, Türkiye’de sosyal medya arşivlenmesinin teknik, yasal ve etik sorunlarını açıklayan öncü araştırmalardan biri niteliğindedir. Ayrıca bu çalışmanın gelecekte sosyal medya arşivleme konusundaki başka araştırmalara kaynaklık edebileceği, sosyal medya arşivlemesi ile ilgilenen kurumların ve araştırmacıların karşılaşabileceği sorunlara karşın yol gösterici olabileceği düşünülmektedir.

Purpose: Social media has become an essential part of human life today. The increasing use of social media, which people use to communicate and interact with one another, has enabled it to be used in many areas besides communication. This has made it an archival object that needs to be preserved/archived for the future. However, this situation has also created some problems. This study aims to explain the technical, legal, and ethical issues encountered when archiving social media content. Method: In this study, which was carried out using the descriptive method, a literature review was conducted through library, internet research, and database examination regarding the problems encountered in social media archiving. Findings: The challenges encountered in archiving social media have been evaluated under three categories: technical, legal, and ethical. Technical challenges include selecting social media content, capturing and collecting it, identifying, protecting, accessing, structuring, and managing the volume and types of content, as well as a lack of digital skills and issues related to APIs. Legal issues include platform terms of service, developer policies, intellectual property, and copyright. Ethical challenges encompass informed consent and privacy issues. Implications: Since social media archiving relies on the platforms and the terms of service and policies established by them, it is expected that the technical, legal, and ethical issues surrounding social media content will continue, and these challenges must be addressed. Originality: This study is one of the pioneering studies that explains the technical, legal, and ethical problems of social media archiving in Turkey. It is also thought that this study can be a resource for future studies on social media archiving and will guide institutions and researchers dealing with social media archiving against the issues they may encounter.