I. Dünya Savaşı odağında romana yansıyan Ahlat: Nar Tanesi Gülizar örneği

Abstract

Nar Tanesi Gülizar, Bitlis’in tarihî ve stratejik öneme sahip ilçesi Ahlat’ın I. Dünya Savaşı yıllarındaki hikâyesidir. 1956 Ahlat/Bitlis doğumlu öğretmen yazar Atilla Gülsar “Gerçek bir aşk hikâyesidir.” açıklamasıyla 2019 yılında yayımladığı Nar Tanesi Gülizar adlı romanda Ermeni bir genç kız ile bir Türk delikanlının birbirlerine karşı hissettikleri masum duygular etrafında bölgenin sosyal hayatını yansıtır. Romanda, I. Dünya Savaşı öncesinde aynı coğrafyada toplumsal bir uyum içinde, kan bağı oluşturmadan bütünleşmiş bir şekilde yaşayan iki halkın, savaşla birlikte düşman hâline getirilmesi ve bu sosyal yapının parçalanması işlenirken, ortak kültürle şekillenmiş sosyal yapıyı oluşturan unsurlar da aktarılır. Nar Tanesi Gülizar, mekân ile insan arasındaki ilişkiyi hafıza üzerinden kuran, Ahlat özelinde 20. yüzyıl başındaki Bitlis’in kültürel dokusunu yansıtır. Bu kültürel renklilik, savaşın tahribatıyla yıkılmıştır ama Gülsar edebiyatın tanıklığıyla oluşan hafızada I. Dünya Savaşı öncesi Ahlat’ın kültürel dokusunu hatırlatmak, savaş sırasında maruz kaldığı Rus istilasıyla harabe şehir hâline dönen Bitlis’in acısını canlı tutmak istemiştir.

Nar Tanesi Gülizar is the story of Ahlat, the historical and strategically important district of Bitlis, during the World War I years. Born in 1956 in Ahlat/Bitlis, teacher-writer Atilla Gülsar reflects the social life of the region around the innocent feelings of an Armenian young girl and a Turkish young man for each other in the novel Nar Tanesi Gülizar, which he published in 2019 with the statement “it is a true love story”. While the novel deals with the two peoples living in social harmony in the same geography before World War I, integrated without blood ties, being turned into enemies with the war and the disintegration of this social structure, the elements that make up the social structure shaped by common culture are also conveyed. Nar Tanesi Gülizar reflects the cultural texture of Bitlis at the beginning of the 20th century, with a special focus on Ahlat, which establishes the relationship between space and people through memory. The ravages of war destroyed this cultural colorfulness. Still, Gülsar wanted to remind the cultural texture of Ahlat before World War I in the memory formed by the testimony of literature and to keep alive the pain of Bitlis, which turned into a ruined city with the Russian invasion during the war.