“Eksilen feslerin peçeler ile itmâmı”: Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda kadının çalışma hayatındaki yeri (1914-1918)

Abstract

Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda kadının çalışma hayatındaki yerini savaşın, “kadınları özgürleştirici” tezi bağlamında tartışmayı amaçlayan makalede, erkeklerin kamuda yarattığı boşluğu ikame eden kadınların geçici süreliğine artan kamusal görünürlüklerinin etkileri değerlendirilmektedir. Birinci Dünya Savaşı’nın Osmanlı toplumundaki Müslüman kadınların kamusal ve ekonomik alandaki görünürlüğünü artırdığı savı tartışmaya açılmakta ve bu durumun ne ölçüde süreklilik gösterdiği irdelenmektedir. Modernleşmenin vitrini olarak kadınların gerçek bir özgürleşme deneyimini tecrübe edip etmedikleri ve bu gelişmenin savaş öncesi ortaya çıkan kadın hareketine etkileri işlenerek kadın tarihi yazımına katkı sağlanması hedeflenmektedir. Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi ile memur veya işçi olarak istihdam edilen kadınların hangi sâiklerle işlerinden uzaklaştırıldığı da üzerinde durulan meseleler arasındadır.

Aiming to discuss the place of women in working life in the late Ottoman Empire in the context of the thesis that the war “liberated women”, the article evaluates the effects of the temporarily increased public visibility of women who replaces the gap created by men in the public sphere. The argument that the First World War increased the visibility of Muslim women in Ottoman society in the public and economic sphere is put up for discussion and the extent to which this situation has been sustained is examined. It is aimed to contribute to the writing of women’s history by elaborating on whether women, as the showcase of modernization, experiences a real emancipation experience and the effects of this development on the women’s movement that emerged before the war. The reasons why women who were employed as civil servants or laborers were dismissed from their jobs after the end of the First World War are also among the issues emphasized.