Osmanlı tefsir hareketine toplu bakış

Abstract

İslam kültürünün önemli bir yönünü teşkil eden Kur'an tefsiri, ilahi vahyin de­ vamı sırasında ortaya ilk ilim dalıdır, önceleri, sadece Hz. Peygamber'in ve Sahabe'- nin sözlerine dayanan tefsir, hadislerin toplanıp tasnif edilmesi, bazı ilim dallarının sistemli bir hale gelmesinden sonra, nakli ve akli ilimleri bünyesine alarak gelişmesi­ ni sürdürmüştür. Türk'lerin İslamiyet! kabul ettiği X. miladi asırda ise, metot ve muhtevasıyla ilgi alanını belirlemiş, müstakil bir yapıya kavuşmuştur. İslam kültür tarihi incelenecek olursa, miladi VIII. yüzyıldan itibaren, akli ve nakli ilimlerin genellikle Türk'lerin hakim olduğu bölgelerde geliştiği görülür. Kur'an tefsiri de bunlardan biridir. Türk'lerin tefsir alanındaki faaliyetlerini inceleyen bu makalede, OsmanlIlar­ dan önceki dönemle, kuruluşundan II. Bayezid dönemine kadar devam eden üç asır­ lık dönem, özellenmeye çalışılmıştır. Üzerinde durulan konu aslında, makaleye sığacak derecede dar sınırları olan bir konu değildir. Bu alanda dikkati çeken bir araştırma yapılmadığı için mevcut boşluğu doldurmak, yapılacak köklü çalışmalara ışık tutmak üzere hazırlandığından, kendi çapında bir değer taşıyacağı ümit edilmektedir. Günümüzde, bu tür çalışma­ lara şiddetle ihtiyaç duyulduğu gözönünde tutulursa, Türk kültürüne sağlayacağı katkılar yanında, Kur'an tefsirinin dünü hakkında kısa da olsa bilgi vereceği düşünül­ mektedir.

Le commentaire du Coran qui se forme la c'ote importante de la culture islamique, est le premier discipline, apparu au moment oh la revelation divine se continue. En effet, apres le rassemblement et la classification des Hadis, rkalise au dübut du II. siecle de l'hegire, le commentaire du Coran a elargi son 'elan et s'est touchi a certaines sources principales. A l'epoque oü les Turcs avaient embrasse l'İslam, il itait en train de preciser sa methode et ses matieres. Dans cet article, intitule: Vue Genirale au Mouvement Exegetique Ottoman, on a brievement traitö de l'activite exegetique des Turcs, depuis le debut du IX. siecle jusqu'â la fin du r&gne du Sultan Bayezid II. Le sujet 'etudie, est en effet un ujet assez considerable, Jusqu'ici, aucune recherche n'est realisee dans ce domaine. Pour combler cette lacune et eclairer a ceux qui veulent 'etudier en profondeur ce sujet, on a essaye de formüler des idees principales.