Türk ticaret bankacılığında ölçek ekonomileri

Abstract

Ülkemizde, banka faaliyetleri çeşitli yasalarda öngörülen ve ilgili kontrol makamların kararı ile konan kısıtlamalara tabi bulunmaktadır. Bankacılık sektörüne girişlerin ve pazar payını büyütme olanaklarının sınırlandırılmasına ve söz konum sektörde girdi ve çıktı fiyatlarının marjinal bankaların faaliyette bulunmalarına olanak sağlayacak düzeyde belirlenmesine yol açan bu tip müdahaleler, bazı bankaların büyümelerinin nedeni olmuştur. Büyüyen bankalar, faaliyet birimlerini genişleterek, hizmet türlerini değiştirerek, teknik yenilikleri uygulayarak yada dış çevrelerindeki değişikliklerden daha uygun şartlarda yararlanma imkanı elde ederek maliyetlerini düşürebilmekte veya üre tim verimliliğini yükseltebilmektedir. Böylece, değişik faktörlerin etkisiyle bankaların kaynak yapılan farklı biçimde şekillenmekte ve dolayısıyla farklı kaynak yapılan farklı maliyet yapılarının ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu şekilde bir maliyet avantajı sağlayan banka veya bankalar, ticaret bankacılığı sektöründe bir çok konuda belirleyicilik gücünü elinde tutabilmektedir. Çalışmamızın amacı, Türk ticaret bankacılığında ölçek ekonomilerinin varlığını veya yokluğunu, varsa bundan bütün bankaların mı yoksa birkaç bankanın mı yararlandığını ortaya koymaktır. Bu nedenle, ekonometrik inceleme önce tüm ticaret bankaları için daha sonrada çeşitli banka gruplan için yapılmıştır. İncelemenin kapsamı iki açıdan sınırlandırılmıştır. Bankalar açısından, İncelememizde, özel yasalarla kurulmuş bankalardan, ticaret bankacılığı ile ilgili faaliyetlerinin diğerlerine göre daha büyük bir ağırlığa sahip olduğu göz önünde tutularak, T.C. Ziraat Bankası, T. öğretmenler Bankası ve. Vakıflar Bankası ile tüm yabancı bankalar ve mahalli ve diğer ulusal bankaların ticaret bankası olduğu kabul edilmiştir. Diğer bir ifadeyle, T.C. Merkez Bankası, yatırım bankaları ve yukarıda belirtilen üçü hariç , özel yasalarla kurulmuş bankalar inceleme kapsamına alınmamıştır. İkincisi, zaman bakımından. İnceleme kapsamına alınan bankaların , T. Bankalar Birliği tarafından yayınlanan, 1970-80 yıllarına ait bilgileri kullanılmıştır. Çalışmamız iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, önce ölçek ekonomilerinin, mikroekonomik teori açısından, üretim ve maliyet üzerindeki etkileri tartışılmış daha sonra ise sorunun bankacılık sektörü açısından genel görünümü ortaya konulmuştur