Yetişkinlerin erteleme eğilimleri, öz eleştirel ruminasyon ve psikolojik katılık düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı 18-65 yaş arası yetişkinlerin erteleme eğilimi, öz eleştirel ruminasyon ve psikolojik katılık düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Çalışmada ayrıca her bir değişkenin katılımcıların cinsiyet, yaş ve öğrenim durumuna göre anlamlı farklılaşıp farklılaşmadığı da incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu 2024 yılında Türkiye‟nin çeşitli illerinde ikamet eden 18-65 yaş grubu 315 kadın (%66.9) ve 156 erkek (%33.1) olmak üzere toplam 471 katılımcıdan oluşturmaktadır. Araştırmada kullanılan veriler “Kişisel Bilgi Formu”, “Erteleme Eğilimleri Ölçeği”, “Öz Eleştirel Ruminasyon Ölçeği” ve “Kabul ve Eylem Formu II” kullanılarak elde edilmiştir. Yetişkinlerin erteleme eğilimi, öz eleştirel ruminasyon ve psikolojik katılık düzeylerinin cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla “Bağımsız Örneklemler için t Testi” , yaş ve öğrenim durumuna göre anlamlı farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla ise “Tek Yönlü Varyans Analizi” yapılmıştır. Erteleme eğilimi, öz eleştirel ruminasyon ve psikolojik katılık arasındaki ilişkilerin incelenmesi adına “Pearson Momentler Çarpım Korelasyon Analizi” ve bu değişkenler arasındaki ilişkiyi betimlemek üzere “Aracılık Analizi” yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda psikolojik katılık düzeyinin cinsiyete göre anlamlı farklılaştığı bulunmuştur. Erteleme eğlimi, öz eleştirel ruminasyon ve psikolojik katılık düzeylerinin yaşa göre anlamlı farklılaştığı tespit edilmiştir. Öğrenim durumu açısından incelendiğinde ise yetişkinlerin erteleme eğiliminin ve öz eleştirel ruminasyon düzeylerinin öğrenim durumuna göre anlamlı farklılık gösterdiği bulunmuştur. Korelasyon analizi sonucunda ise erteleme eğilimi, öz eleştirel ruminasyon ve psikolojik katılık arasında orta düzeyde pozitif yönlü; öz eleştirel ruminasyon ve psikolojik katılık arasında ise yüksek düzeyde pozitif yönlü anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Aracılık analizinden elde edilen bulgulara göre öz eleştirel ruminasyonun erteleme eğilimi ve psikolojik katılık arasındaki ilişkiye kısmi aracılık ettiği ve erteleme eğilimini artırdığı elde edilmiştir. Elde edilen bulgular ilgili alanyazın bağlamında tartışılmıştır.

The aim of this study is to examine the relationships between procrastination tendency, self critical rumination, and psychological inflexibility levels in adults aged 18-65. Additionally, the study investigates whether each variable differs significantly based on gender, age and educational status. The study sample consists of 471 participants (315 women, 66.9% and 156 men, 33.1%) aged 18-65, residing in various cities in Turkey in 2024. Data were collected using the "Personal Information Form", "Procrastination Tendency Scale", "Self-Critical Rumination Scale" and "Acceptance and Action Questionnaire II" In order to determine whether procrastination tendency, self-critical rumination and psychological inflexibility differ significantly according to gender, “Independent Samples t-Test” was conducted. “One Way Analysis of Variance (ANOVA)” was applied to assess whether there are significant differences based on age and educational status. “Pearson Product-Moment Correlation Analysis” was conducted to investigate the relationships between procrastination tendency, self-critical rumination and psychological inflexibility and “Mediation Analysis” was performed to describe the relationships between these variables. The analysis results indicated that psychological inflexibility levels significantly differ based on gender. Procrastination tendency, self-critical rumination and psychological flexibility levels were found to differ significantly with respect to age. Regarding educational status, significant differences were found in procrastination tendency and self-critical rumination levels. The correlation analysis revealed a medium-level positive correlation between procrastination tendency, self-critical rumination and psychological inflexibility and a high-level positive correlation between self critical rumination and psychological inflexibility. According to the findings obtained from the mediation analysis, it was found that self-critical rumination mediates the relationship between procrastination tendency and psychological rigidity and increases procrastination tendency. These findings were discussed in the context of the relevant literature.