Osmanlı döneminde Bursa kumaşçılarının sanat nizamı

Abstract

Osmanlı’da esnaf örgütleri, Anadolu’da kurulan Ahî teşkilatının özellikle düşünce yönünden bir uzantısıdır. Bu açıdan, Osmanlı esnafının sanat ve imalat nizamına yön veren değerler Ahîliğin etkisiyle; eşitlik, dayanışma, ölçülülük ve gelenekçilik gibi bazı ahlâkî ilkelerle belirlenmiştir. Bu makalede, ahlâkî değerlerin etkisiyle klasik dönemde Osmanlı esnaf örgütlerinin var olan nizamları ve idealler doğrultusunda çalışma disiplinleri, Bursa’da kumaşçı esnafına ait uygulamaları gösteren arşiv belgelerinden örneklerle açıklanmaya çalışılmaktadır. Arşiv belgelerinde kayıtlı örnekler, bir yönüyle kumaşçı esnafının imalat nizamları konusunda kendi aralarındaki problemleri ortaya koyarken, diğer bir yönüyle de esnafın var olan iktisadi zihniyet dünyası, sanat ve imalat nizamı, gelenekler ve teşkilat yapısı konularında bilgiler sunmaktadır.

The Ottoman guilds are extensions of “Ahî” orders founded in Anatolia, especially in intellectual respects. Values that direct the artistic and productive ordinance of Ottoman artisans, have been determined by moral rules such as equality, solidarity, temperance and traditionalism with the influence of “Ahî” organization. In this paper, the ordinances of Ottoman guilds and their working disciplines formed by the affect of moral values, are attempted to explain with some examples of archive documents showing practices of cloth makers in Bursa. The examples recorded in archive documents, expose in one side problems among cloth makers and violations of manufacturing ordinance, and in the other side give some information on economic worldview of artisans, artistic and productive ordinance, traditions and the structure of organization.