Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinler örneğinde tutarlılık ilişkilerinin kaynağı üzerine bir inceleme

Abstract

Dil eğitimindeki gelişmeler, metinden öğrenme süreçlerinin gücül değerini arttırmıştır. Öğrencilerin metinden öğrenme süreçlerinin iyileştirilmesi üzerine alanyazında gerçekleştirilen pek çok araştırmanın metinlerdeki tutarlılık ilişkilerini tanımlamayı amaçladığı açıktır. Öteden beri araştırmacıların metinlerdeki tutarlılık ilişkilerini açık bir biçimde kodlayarak bir tutarlılık taksonomisi geliştirmeyi hedefledikleri bilinmektedir. Bundaki amaçları ise metinden öğrenme süreçlerinde öğrencilerin söz konusu ilişkileri içselleştirmelerini kolaylaştırmaktır. Bu çerçevede bu çalışmada, Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinler tutarlılık ilişkilerinin görünümü açısından incelenmiştir. Bununla birlikte bu ilişkilerin doğasının tanımlanarak öğrencilerin metinlerden öğrenmelerinin kolaylaştırılmasının amaçlandığı alan yazın örneklerinin araştırmamız aracılığıyla tartışılması da amaçlanmıştır. Nitel araştırma yaklaşımı ile hazırlanan bu çalışmada temel nitel araştırma deseni benimsenmiştir. Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin tutarlılık ilişkilerinin görünümünü ortaya koymak için Sanders vd.'nin (1992) ilişkiler arası ilişkileri belirleme taksonomisi kullanılmış ve bu taksonomiye göre ilişkiler listelenmiştir. Öyküleyici metinlerde tutarlılık ilişkilerinin kaynağına bakıldığında anlamsal ilişkilerin pragmatik ilişkilere göre daha sık kullanıldığı görülmüştür.

Advancements in language education have significantly enhanced the potency of the process of learning from texts. It is evident from the existing literature that numerous research studies in the field aim to delineate the coherence relationships in texts with the goal of improving students' learning processes from texts. Researchers have long sought to develop a coherence taxonomy by explicitly encoding coherence relationships in texts. The objective behind this endeavor is to facilitate students' internalization of these relationships in the process of learning from texts. In this context, this study investigates the appearance of coherence relationships in narrative texts within Turkish language textbooks. Furthermore, the nature of these relationships is defined, and the literature examples, which aim to facilitate students' learning from texts by identifying the nature of these relationships, are discussed through our research. This qualitative research adopts a basic qualitative research design. To reveal the appearance of coherence relationships in Turkish language textbooks, Sanders et al.'s (1992) taxonomy for determining inter-clause relationships is utilized, and the relationships are listed according to this taxonomy. When examining the source of coherence relationships in narrative texts, it is observed that semantic relationships are more frequently used than pragmatic relationships.