Otizm spektrum bozukluğu tanısı bulunan çocukların tuvalet eğitimi sürecine yönelik ebeveyn yaşantıları

Abstract

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan bireyler, tipik gelişim gösteren akranlarıyla karşılaştırıldığında tuvalet becerilerini edinme konusunda zorluklar yaşayabilmektedir. OSB olan bireylere tuvalet becerisini öğretmeyi hedefleyen uygulamalı araştırmalar bulunmakta ve bu araştırmaların sonuçları, sistematik olarak sunulan müdahale yöntemleriyle tuvalet becerisini edinebildiklerini göstermektedir. Ancak diğer yandan OSB’ye özgü duyusal hassasiyetler ve rutinlere bağlı olmak gibi bazı karakteristik özellikler bu sürecin hem çocukların kendisi hem de ebeveynleri için zorlu bir süreç olabilmektedir. Alanyazında OSB olan çocuklara tuvalet becerisinin öğretimine yönelik etkililik araştırmaları bulunmasına rağmen, ebeveynlerinin bu süreçteki deneyimlerini inceleyen araştırmalar oldukça sınırlıdır. Bu gereksinimden dolayı bu araştırmada OSB tanısı almış çocukların tuvalet eğitimi sürecine yönelik ebeveynlerin yaşadıkları deneyimlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın katılımcıları, OSB tanısı bulunan ve tuvalet kullanımı becerilerini kazanan 13 çocuğun ebeveynleridir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desen kullanılmış ve veriler ebeveynlerle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler “tuvalet eğitimine başlama öncesine yönelik bulgular”, “tuvalet eğitimine hazırlık sürecine yönelik bulgular”, “tuvalet eğitiminin kazandırılmasına yönelik bulgular” ve “tuvalet eğitimi sürecinde ebeveyn yaşantıları” şeklinde 4 ana temaya ayrılmıştır. Araştırmanın sonuçları, tuvalet eğitimi sürecinin, ebeveynler için hem olumsuz hem de olumlu deneyimlerin iç içe geçtiği, değişken ve kişisel bir deneyim olduğunu göstermektedir. Olumlu bir yaklaşım ve doğru zamanlama ile eğitim sürecini daha kolay tamamlayan ebeveynler olduğu gibi, çocuklarının direnç göstermesi ve süreçte zorlanması nedeniyle ek çaba sarf eden ebeveynler de bulunduğu belirlenmiştir. Tuvalet eğitimi sürecinde sabırlı olmanın, çocuğun hazır olduğu zamanı beklemenin ve olumsuz deneyimlere rağmen devamlılık sağlamanın, başarılı bir eğitimin temel unsurlarından olduğu ebeveynler tarafından belirtilmiştir.

Individuals with Autism Spectrum Disorder (ASD) may experience difficulties in acquiring toilet skills compared to their typically developing peers. There are applied research studies aimed at teaching toilet skills to individuals with ASD, and the results of these studies show that with systematically presented intervention methods, they can acquire toilet skills. However, certain characteristics unique to ASD, such as sensory sensitivities and attachment to routines, can make this process challenging for both the children themselves and their parents. Although there are effectiveness studies in the literature regarding teaching toilet skills to children with ASD, research examining the experiences of their parents in this process is quite limited. Due to this need, the aim of this study was to investigate the experiences of parents of children diagnosed with ASD regarding the toilet training process. The participants of the study were parents of 13 children with an ASD diagnosis who had acquired the skills of urination and staying dry during toilet use. A phenomenological design, one of the qualitative research methods, was used in the study, and data were collected through semi-structured interviews with parents. The data obtained from the research were divided into four main themes: "findings regarding the period before starting toilet training," "findings regarding the preparation process for toilet training," "findings regarding the acquisition of toilet training," and "parental experiences during the toilet training process." As a result, it was concluded that the toilet training process is a variable and personal experience for parents, containing both negative and positive experiences. Some parents were able to complete the training process more easily with a positive approach and correct timing, while others had to exert extra effort due to their children’s resistance and difficulties in the process. Parents mentioned that being patient, waiting for the child to be ready, and maintaining consistency despite negative experiences were fundamental elements of successful training.