Transaksiyonel analize dayalı çatışma çözme ve arabuluculuk psikoeğitim programının ergenlerin ve ebeveynlerinin çatışma çözme stiline etkisi

Abstract

Bu araştırmada, Transaksiyonel Analize (TA) dayalı çatışma çözme ve arabuluculuk psikoeğitim programının ergenlerin ve ebeveynlerinin çatışma çözme stillerine etkisi incelenmiştir. Araştırma, karma yöntem ve yarı deneysel desen çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın örneklemini deney grubunda 10 ergen ve 20 ebeveyn ile kontrol grubunda 17 ergen ve 34 ebeveyn oluşturmuştur. Deney grubuna transaksiyonel analiz temelli psikoeğitim programı uygulanırken, kontrol grubuna herhangi bir müdahalede bulunulmamıştır. Araştırmada, nicel veri toplama aracı olarak ön test, son test ve izleme testi kapsamında Çatışma Çözme Stilleri Envanteri (ÇÇSE) uygulanmıştır. Nitel veriler ise program sonrasındaki görüşmelerde sorulan açık uçlu sorular aracılığıyla elde edilmiş ve bu verilere betimsel analiz yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, psikoeğitim programı sonrasında ebeveynlerin çatışma çözme stillerinin alt boyutlarından “çatışmaya girme” ve “iletişimi kesme” puanlarında anlamlı düzeyde azalma görülmüş; bu değişim izleme testinde de büyük ölçüde korunmuştur. “Sorun çözme” ve “uyma” alt boyutlarında ise belli bir artış olmuş ancak bu artış istatistiki olarak anlamlı bulunmamıştır. Ergenlerde ise hiçbir alt boyutta istatistiki olarak anlamlı bir değişim elde edilememiştir. Bununla birlikte ancak nitel veriler, ergenlerin farkındalık kazandıklarını ve çatışma anında daha bilinçli tepkiler verdiklerini ortaya koymuştur. Sonuç olarak, transaksiyonel analiz temelli çatışma çözme ve arabuluculuk psikoeğitim programının ebeveynler üzerinde daha belirgin etkiler yarattığı, ergenlerin ise daha uzun süreli ya da yoğun müdahalelere ihtiyaç duyabileceği görülmüştür. Elde edilen bulgular doğrultusunda uygulayıcılara ve araştırmacılara yönelik çeşitli önerilerde bulunulmuştur.The research was carried out within the framework of mixed method and quasi-experimental design. The study sample consisted of 10 adolescents and 20 parents in the experimental group and 17 adolescents and 34 parents in the control group. While a transactional analysisbased psychoeducation program was applied to the experimental group, no intervention was made to the control group. In the study, Conflict Resolution Styles Inventory (CSRSI) was applied as a quantitative data collection tool within the scope of pre-test, post-test and followup test. The qualitative data were obtained through open-ended questions asked during the interviews conducted after the program and they were analyzed using descriptive analysis. According to the findings, a significant decrease was observed in the scores of “conflict engagement” and “withdrawal” from the sub-dimensions of parents’ conflict resolution styles after the psychoeducation program; this change was largely preserved in the follow-up test. There was a certain increase in the sub-dimensions of “problem solving” and “compliance”; however, this increase was not found to be statistically significant. In adolescents, no statistically significant change was found in any of the sub-dimensions. However, the qualitative data revealed that adolescents gained awareness and responded more consciously during moments of conflict. As a result, it was observed that the transactional analysis-based conflict resolution and mediation psychoeducation program had more pronounced effects on parents, while adolescents may require longer-term or more intensive interventions. Based on the findings obtained, several recommendations have been made for practitioners and researchers.