Kantil regresyon yaklaşımı ile Türkiye'de yoksulluğun belirleyicilerinin analizi

Abstract

Yoksulluk, bireylerin temel ihtiyaçlarını karşılayamamasından kaynaklanan ve ekonomik, sosyal ve demografik boyutlarıyla toplumları derinden etkileyen çok yönlü bir olgu olarak değerlendirilmektedir. Sosyoekonomik özellikler, yaşam koşulları ve toplumsal dinamikler, yoksulluğun bireyler tarafından farklı şekillerde deneyimlenmesine neden olmakta ve bu durum, yoksulluk belirleyicilerinin detaylı bir analizini zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda, bu çalışma, Türkiye’de yoksulluğun mikro düzeydeki belirleyicilerini araştırmak amacıyla eşdeğer fert başına gelir temeline dayalı olarak kantil regresyon analizleri gerçekleştirmiştir. Çalışmada Türkiye İstatistik Kurumu tarafından hazırlanan “Hanehalkı Bütçe Anketi” 2019 yılı veri seti kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, yaş arttıkça yoksulluk düzeyinin azaldığını, hanehalkı büyüklüğünün artmasıyla yoksulluk düzeyinin yükseldiğini ve konut büyüklüğünün artmasının yoksulluğu azalttığını göstermiştir. Ayrıca, eğitim düzeyi yüksek bireylerin ve ev sahibi olan hanehalkı reislerinin yoksulluk düzeyinin daha düşük olduğu, soba kullanan bireylerin kalorifer kullananlara göre daha yüksek bir yoksulluk düzeyi yaşadığı tespit edilmiştir. Sağlık hizmetlerine erişimde zorluk yaşayan bireylerin ise daha yüksek bir yoksulluk düzeyine sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulgular, yoksulluğun karmaşık ve çok boyutlu bir olgu olarak değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

Poverty is a multifaceted phenomenon that results from individuals' inability to meet their basic needs and deeply affects societies with its economic, social and demographic dimensions. Socioeconomic characteristics, living conditions and social dynamics cause individuals to experience poverty in different ways, which necessitates a detailed analysis of poverty determinants. In this context, this study has conducted quantile regression analyses based on income per equivalent individual to investigate the micro-level determinants of poverty in Turkey. The “Household Budget Survey” 2019 data set prepared by the Turkish Statistical Institute was used in the study. The findings show that the poverty level decreases with increasing age, the poverty level increases with increasing household size, and the increase in housing size reduces poverty. In addition, individuals with higher levels of education and heads of households who are homeowners have lower levels of poverty, while individuals who use stoves experience higher levels of poverty than those who use central heating. Individuals who have difficulty in accessing health services have a higher poverty level. These findings emphasize that poverty should be considered as a complex and multidimensional phenomenon.