14. yüzyıl’da İznik Medresesi

Abstract

İznik, Osmanlı Devleti’nin ilk merkezlerinden birisi olup 1331 gibi erken bir tarihte fethedilmiştir. Fethin akabinde, sahip olduğu bütün değerleri korunan İznik, Orhan Gâzî tarafından nitelik ve nicelik yönünden her anlamda genişletilmiş ve geliştirilmiştir. Bu gelişimin önemli sacayaklarından biri de orada inşa edilen İznik Orhaniyesi isimli ilk medresedir. Dâvûd el-Kayserî’nin atanmasıyla resmî olarak eğitim-öğretim faaliyetlerine başlayan İznik Medresesi, burada görev yapan müderrisler ve yetişen öğrenciler vasıtasıyla yaklaşık yedi asır ayakta kalan devletin nüvesini ve köklerini oluşturmuş, ilim geleneğinin tesisi açısından mühim vazifeler ifa etmiştir. Bu çalışmada İznik Medresesi’nin kuruluşundan yüzyılın sonuna kadar (1331-1397)geçirdiği serüven, medrese müfredatı ve niteliği, müderrisler Dâvûd el-Kayserî, Tâceddîn el-Kerderî ve Alâeddin Esved’in hayatları, onların kaleme almış oldukları eserler, başkalarına etkileri yazma metinler ve arşiv belgeleri merkezinde incelenmiştir. Özellikle 14. yüzyıl medrese müfredatının nasıl olduğuna ilişkin yazma eserler bağlamında önemli ipuçlarına ulaşılmış, Alâeddin Esved’in eserlerinin yazma metinleri birçok unsur göz önünde bulundurularak değerlendirilmiş ve dikkate değer veriler elde edilmiştir.

Iznik is one of the first centers of the Ottoman Empire and was conquered as early as 1331. After the conquest, Iznik, which was preserved all its values, has been expanded and developed in every sense in terms of quality and quantity by Orhan Gâzî. One of the important pillars of the elements of this development is Iznik Orhaniyesi which is the first madrasa has been built there. Iznik Madrasa, which officially started its educational activities with the appointment of Dawud al-Qayseri, formed the core and roots of the state that survived for about seven centuries through the mudarrises and students who worked and studied there and performed important duties in terms of establishing the scientific tradition. In this study, the adventure of Iznik Madrasa from establishment to the end of the same century, syllabus and quality of the madrasa; lifes and literatures, also their effects on others, of muderrises are Dawud al-Qayseri, Taceddin al-Kerderi and Alaeddin Aswad has been reviewed at the essence of manuscripts and archive documents. In particular, important clues has been reached to about how was the syllabus of 14th century madrasas in the context of manuscripts, the manuscripts of Alaeddin Aswad have been reviewed with many elements, important detection has been done and valuable data has been achieved to.