Levinas’ta aşkınlık düşüncesine giriş

Abstract

Bu çalışma, Levinas’ın etiği ilk felsefe olarak konumlandırmasıyla sonuçlanan düşünsel serüveninin nasıl başladığını ve hangi aşamalardan geçerek geliştiğini ana hatlarıyla ortaya koymayı amaçlamaktadır. Haklı bir adlandırmayla “etiğin filozofu” olarak tanınan Levinas’ın sorumluluk çerçevesinde somutlaştırdığı düşüncelerinin arka planında, bu adlandırmayı ortaya çıkaran ve Heidegger ontolojisine yönelik eleştirilerine temel oluşturan aşkınlık anlayışı yer almaktadır. Aşkınlık düşüncesinin doğrudan ilgili olduğu varlık incelemesinden hareket eden ilk bölüm, Levinas’ın varoluşu varolanla ilgisinde nasıl ele aldığını ortaya koymaya çalışmaktadır. Bir varolan olarak Ben’in varoluşundan kurtulma doğrultusunda Başkası aracılığıyla tanıştığı başkalığı ve Ben-Başkası ilişkisinin prototipini ele alan ikinci bölüm, aşkınlığın olanağını sağladığı ileri sürülen ilk yanıt üzerine yoğunlaşmaktadır. Çalışmanın son bölümü ise, Levinas’ın aşkınlık düşüncesini yüz yüze bir sorumluluk ilişkisinde somutlaştırmasını ve aşkınlığı sağlayabilecek tek gerçek olanak olarak ortaya konan etik ilişkinin Levinasçı dayanaklarını ele almaktadır.

This study aims to reveal an outline of Levinas’ intellectual process within the main theme of transcendence. Although he is known as the “philosopher of ethics”, this appellation requires a meticulous attention and needs to be examined with its origin. The idea of transcendence, being the focus of Levinas’ quest, stems from the criticism of ontology, specifically Heidegger’s fundamental ontology. Considering this fact, the study starts with Levinas’ account of Being, in comparison to ontology and its criticism. Levinas begins his analysis of Being by mentioning that Being has a dual aspect. Sharing Heidegger’s thought on ontological difference, Levinas underlines the difference between beings and Being and names them “existents and existence”. According to Levinas, the I – the existent – is enchained to its existence and this enchainment is experienced as a weight that makes the I feel suffocated. Because of this burden or the anonymity of existence (il y a), the I’s initial feeling is to escape from it. Although gaining a position in il y a by the birth of consciousness – the hypostasis – means a rupture in Being, it still does not mean a real exit or an excendence for Levinas.