Küresel ve ulusal perspektifte nörososyoloji: Türkiye'deki çalışmaların analizi ve gelecek vizyonu

Abstract

Bu çalışma, nörososyolojinin kapsamını, tarihsel gelişimini ve Türkiye'deki uygulamalarını incelemeyi amaçlamaktadır. Nörososyoloji, bireylerin beyin işleyişi ile toplumsal davranışları arasındaki ilişkiyi araştırarak sosyal bilimler ile sinirbilimi birleştiren disiplinler arası bir alandır. Araştırma, literatür taraması ve bibliyometrik analiz yöntemleri birleştirilerek karma bir yöntem kullanılmıştır. Google Scholar, Web of Science ve DergiPark veri tabanlarından "nörososyoloji", "toplum ve beyin", "ayna nöronlar" anahtar kelimelerle yapılan taramalar sonucu, son 30 yılda yayımlanmış akademik makaleler, kitaplar ve raporlar incelenmiştir. Çalışmalar tematik olarak sınıflandırılarak nörososyolojinin temel kavramları, biyolojik mekanizmaları ve Türkiye’deki uygulama alanları analiz edilmiştir. Nörososyoloji, insan davranışlarını biyolojik ve toplumsal yönleriyle ele almaktadır. Ayna nöronların empati, toplumsal normların öğrenilmesi ve sosyal etkileşimlerde önemli rol oynadığı belirlenmiştir. Çevresel faktörlerin beyin yapısını şekillendirdiği ve bireylerin sosyal çevrelerinden güçlü şekilde etkilendiği tespit edilmiştir. Türkiye’de nörososyoloji eğitimde sosyal öğrenme süreçleri, siyasette seçmen davranışları ve pazarlamada tüketici karar mekanizmaları gibi alanlarda önem kazanmaktadır. Ancak, disiplinlerarası iş birliği eksikliği, nörobilimsel tekniklerin yüksek maliyeti ve akademik farkındalığın düşük olması, alanın gelişimini sınırlamaktadır. Nörososyoloji, toplumsal etkileşimlerin beyin üzerindeki etkilerini anlamada kritik bir alan olup, Türkiye’de nörososyolojinin gelişimi için akademik farkındalığın artırılması, disiplinlerarası çalışmaların teşvik edilmesi ve nörobilimsel araştırmalara finansal destek sağlanması gerekmektedir.

This study explores the scope, history, and applications of neurosociology in Türkiye. Neurosociology is an interdisciplinary field that combines social sciences and neuroscience to examine the connection between brain function and social behavior. A mixed-method approach was used, combining a literature review and bibliometric analysis. Academic databases Google Scholar, Web of Science, and DergiPark were searched using keywords “neurosociology," "society and brain," and "mirror neurons." Studies published in the last 30 years were reviewed, classified by theme, and analyzed in terms of key concepts, biological mechanisms, and applications in Türkiye. Neurosociology looks at human behavior from both a biological and social perspective. Mirror neurons are key in empathy, learning social norms, and interactions. Environmental factors shape brain structures and influence people through social experiences. In Türkiye, neurosociology is becoming more relevant in areas like education, politics, and marketing. However, challenges include limited collaboration between disciplines, high costs of neuroscientific methods, and low academic awareness. Neurosociology helps us understand how social interactions affect the brain. To support its growth in Türkiye, raising academic awareness, encouraging interdisciplinary studies, and providing financial research support is important.