Sigara hakkında iki yazma risâle: Abdülmelik el-İsâmî'nin "Risale Celile fî Şurbi'd-Duhân" ve Mustafa b. Ali el-Âmâsî'nin "Risâle fî Tahrîmi'd-Duhân" adlı risâleleri

Abstract

Çağımızda artık giderek zararları iyice anlaşılmaya başlayan sigara, İslam Dünyasına girişinin hemen ardından inceleme konusu yapılmış, dindeki hükmü ile ilgili olarak risaleler kaleme alınmıştır. Yazılan risalelerin önemli bir kısmı sigaranın yasak olduğu tezini işlemekle birlikte, bir hukuk terimi olarak “haram” hükmünü kullanma konusunda âlimler ortak bir kanaate varamamışlardır. Bu çalışmada, sigaranın hükmünün “haram” olduğunu ispat eden iki yazma risalenin edisyon kritiği yapılmıştır. Çalışmada kullanılan risalelerin altı farklı nüshasının edisyon kritiği yapılmıştır. Edisyon kritiği yapılan yazma risalelerin her biri bir harfle sembolize edilmiş, nüshalar arası farklılıklar bu sembolden hemen sonra belirtilmiştir. Yazma risaleler, titiz bir okuma sürecinden sonra bilgisayar ortamında yazılmış ve her bir yazma risalenin Türkçe tercümesi de yapılmıştır. Ayrıca risalelerin müelliflerinin hayatı ve ilmi kişilikleri hakkında da bilgi verilmiştir. Bu çalışmada, sigaranın hükmü konusunda kesin “haram” hükmü ispat edilirken, bilimsel verilere, İslam Hukukunun ana kaynak ve ilkelerine dayanılarak konu temellendirilmiştir. Yazma risalelerin müellifleri tarafından bilimsel usullere uygun olarak kullanılan bazı akli ve nakli delillerle birlikte, müelliflerin yaşadıkları döneme ait çarpıcı birtakım tıbbî tespitler ve görüşlerini ispat ederken kullandıkları çeşitli usul kaideleri de aynen aktarılmıştır. Böylece sigaranın İslam Coğrafyasına girdiği dönemlerden itibaren Müslüman ilim adamları tarafından inceleme konusu yapıldığı, çok erken dönemde sigaranın İslam Hukuku’ndaki hükmünün ortaya konması için yoğun bir çaba ve ilmî faaliyetin varlığı vurgulanmaya çalışılmıştır.

In our age, the cigarette, which is well known the harmful effects after it enters into soon Islamic world, has been done a research subject and some treatises related to the rule in religion have been committed to paper. In this study, the edition review of two written treatises which provide that the cigarette is forbidden by religion has been done. The edition review of six various documents of treatises used in the study has been done. The each one of written treatises whose edition review was done has been symbolized by a letter and the differences between documents have been remarked after these soon symbols. Also, the information about the scientific persons and life of author of treatises has been given. The authors of written treatises done edition review provide the cigarette forbidden by religion and furthermore, the authors have grounded their opinions on the basis of the main reserve and principles of Islamic legal and scientific data. The various methods and rules used by providing the opinions and striking medical determinations belonging of the period in which the authors live have been entirely transferred with some mental and transport proofs based on scientific methods by the authors of written treatises. Thus, It has been stressed the presence of scientific action and an intense effort to bring up rule in Islamic legal of cigarette, in early period that the cigarette has been a research subject by Islamic scientists as from the cigarette entered into Islamic geography.