Mezhepleşme çerçevesinde Muhammed b. Kerrâm ve Kerrâmiyye mezhebi

Abstract

Bu çalışmada III/IX. yüzyılın başlarında ortaya çıkan İbn Kerrâm ve Kerrâmiyye mezhebinin mezhepleşme süreci ele alınmıştır. İbn Kerrâm, mezhebin kurucu lideri olması dolayısıyla, hayatı, ilmi seyahatleri, hocaları, öğrencileri ve eserleriyle ayrıca ele alınmıştır. Her ne kadar hayatı hakkında çok doyurucu bilgilere sahip değilsek de kırıntı kabilinden olan dağınık bilgiler toplanıp tanıtılmaya ve İbn Kerrâm'ın kimliği oluşturulmaya çalışılmıştır. İtikâdî meseleler ve fıkhî görüşlerinden hareket edilerek İbn Kerrâm ve Kerrâmiyye mezhebinin Ehl-i Sünnet mezhepleri arasında kabul edilmesi gerektiği tespit edilmiştir. Kerrâmiyye'nin tebliğ faaliyetlerini sürdürmek amacıyla yaptıkları en önemli faaliyetler hankâh eğitim kurumları üzerinden gerçekleşmiştir. Mezhebin yayılışı ve bölgede nüfuz kazanması da büyük oranda bu eğitim kurumları vasıtasıyla mümkün olmuştur. Gazneliler döneminde altın çağını yaşayan Kerrâmiyye Bâtınî mezheplere karşı büyük bir mücadele vermiştir. Sultan Mahmûd Kerrâmiyye'yi bir Sünnî olarak görmüş ve Şiî/Bâtınî mezheplerle olan mücadelesinde bu mezhebi yoğun bir şekilde desteklemiştir. Her ne kadar bazı nakillerde İbn Kerrâm ve mezhebi marjinalleştirilmeye çalışılmışsa da Beşşâr el-Makdisî gibi zevatın Kerrâmiyye'yi Hanefi geleneğine dâhil etmesi hem de Gazneliler'in Kerrâmiyye'yi Sünnî bir mezhep çerçevesinde değerlendirmesi ve işbirliği yapması Kerrâmiyye'nin Sünni geleneğe dâhil edilebileceğinin en büyük delilidirIn this study, the process and evolution of Ibn Karram and Karramiya which occured in III/IX. centuries was held. We studied Ibn Karram's, as the founder of Karramiya, life, scientific journeys, instituters and Works in detail. In spite of lack of reliable sources about his life we used crumbs of information to compose his life. Based on credo and jurisprudential practical law we came to the conclusion that Ibn Karram and Karramiya belong to Ahl as-Sunna. The propagation of Karramiya had been done mostly via khanqahs. The distribution and influence of Karramiya was carried out by khanqahs. The Karramiya, which was at the height of its power during Ghaznavids era, struggled against Batiniyya / esoteric groups. Sultan Mahmud treated Karramiya as a part of Sunni Islam and exploited it against Batiniyya / esoteric groups.In spite of being marginalized in some narrations, Beshar al-Maqdisi and Ghavnavids cooperation with them are the biggest means of evidence that Karramiya is a part of Sunni Islam.