Ergenlik döneminde dua ve ibadet psikolojisinin ruh sağlığı üzerindeki etkileri

Abstract

Bu çalışma, bireyin çocukluktan sonraki gelişiminin temel basamağı olan ergenlik döneminde yapılan dua ve ibadetin, ergenlerin ruh sağlıkları üzerinde ne gibi psikolojik etkilerinin olduğunu ortaya çıkarmak amacıyla yapılan bir alan araştırmasıdır. Bu amacı gerçekleştirmek için konunun önce teorik çerçevesi çizilerek kavramsal zemini hazırlanmış, daha sonra ergenlerin yaptıkları dua ve ibadetlerin ruh sağlıkları üzerindeki etkilerini ölçmek için konuyla ilgili değişik kaynaklardan faydalanılarak anket sorulan hazırlanmıştır. İki bölüm olarak düzenlenen bu anket formu, Türkiye'de ortaöğrenim gören ergenlerin seçildiği evreni temsilen, Bursa il sınırlan içerisinde dört farklı türden orta öğrenim kurumunda öğrenim gören 400 ergen üzerinde tesadüfi örneklem yoluyla uygulanmıştır. Uygulanan anket aracılığıyla deneklerden alınan ham veriler, yaş, cinsiyet, dua ve ibadet etmenin sıklık ve içtenlik düzeyleri gibi nicel karakterdeki bağımsız değişkenlerle parametrik olmayan istatistiksel analiz tekniklerinden chi-kare tekniği uygulanarak, beklenen değerlerle gözlenen değerler arasındaki anlamlılık ilişkisi sınanmıştır. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda; "ergenlik döneminde yapılan dua ve ibadetin, ergenlerin ruh sağlıkları üzerinde olumlu psikolojik etkileri vardır", tezini ön gören temel hipotezle birlikte diğer hipotezlerin bir çoğunun oldukça yüksek bir düzeyde desteklendiği tespit edilmiştir. Öte yandan araştırmanın teorik çerçevesi, ergenlik döneminde dua-ibadet psikolojisi ve ruh sağlığı olarak çizilmiş ve bu ana konuların alt bölümlere ayrılarak psikolojik tahlilleri yapılmaya çalışılmıştır. Ayrıca araştırmada, ibadet kavramı, ergenlerin yapabilecekleri ibadetler göz önünde bulundurularak namaz kılma, oruç tutma, Kur'an okuma ve tövbe etme ibadetleriyle; ruh sağlığı kavramı da stres, kaygı ve depresyonla sınırlandırılmıştır. Bunun yanı sıra dinin uygulama (ritüalistik) boyutunu ifade eden dua ve ibadete ilişkin, deneklerin dîni tutum ve davranışları tespit edilerek, söz konusu tutum ve davranışların araştırma öncesinde ortaya konan hipotezleri büyük ölçüde desteklediği görülmüştür.This research is about the psychological affects of praying and worship during the adolescence on the mental health of adolescent individuals. In the research, first of all, the conceptual basis was prepared towards a theoretical frame, and then, the questions for interview were phrased using different sources to measure the affects of praying and worship made by individuals oa^adolescence period, on their mental healths. The interview questionnaire with its two parts was applied through random sampling to 400 students who are in adolescence period, studing in 4 different secondary schools in Bursa, representing all adolescent students of secondary schools in Turkey. The survey examines through the chi-square method, a non-parametric statistical analysis technique, the relationship; between expectancy values and observanty values adapted to informants with respect to their age, sex, praying and worship in terms of frequency and sincerity. The survey results have shown that the thesis that mere are positive psychological affects of praying and worship done in adolescence period on the mental health of adolecents, is supported by other hypothesis on the same subject. On the other hand, the theoretical framework of the research was presented in two parts: psychology of praying-worship in adolescence period and mental health. These parts were subsectioned and the psychological analysis of the results were brought together. Throughout the work,, the terms "worship" and "mental health" applies to daily prayers, fasting, reading Quran, penitence and stress, anxiety and depression respectively. In defining the religious attitude and behaviors related to daily prayers and worship which are the ritualistic dimension of variables, it was observed that those behaviors support the hypotheses already mentioned at the beginning of the research.