2018 Cilt 27 Sayı 2
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Open Access Din Sosyolojisi Anabilim Dalı xııı. koordinasyon toplantısı ve din’de güncelleme olgusunun (konusunun) sosyolojik imkânı: problemler ve çözümler üzerine değerlendirme sempozyumu(Uludağ Üniversitesi, 2018) Demiryürek, Ahmet Selim; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.Din Sosyolojisi Anabilim Dalı XIII. Koordinasyon Toplantısı ve Din’de Güncelleme Olgusunun (Konusunun) Sosyolojik İmkânı: Problemler ve Çözümler Üzerine Değerlendirme Sempozyumu, 28–30 EYLÜL 2018’de Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi organizatörlüğüyle İzmir /Çeşme Club Famillia Otel’de yapıldı. İki gün süren sempozyuma Türkiye’deki çeşitli üniversitelerin İlahiyat ve İslami İlimler Fakültelerinde Din Sosyolojisi Anabilim Dalı’nda görev yapan yaklaşık 40 akademisyen ile Din Sosyolojisi alanında lisansüstü eğitim gören bazı öğrenciler katıldı. Din’de Güncelleme konu başlığı altında tek oturum olarak yapılandırılan sempozyumda toplam 4 tebliğ sunuldu. Sempozyum, 28 Eylül Cuma akşamı açılış konuşmalarıyla başladı. 29 Eylül Cumartesi günü ise toplantının ana oturumu ve sonrasında değerlendirme ve müzakere oturumu gerçekleştirildi.Item Open Access Din ve çağdaş sosyolojik kuramlar(Uludağ Üniversitesi, 2018) Turner, Bryan S.; Davarcı, Yasemin20. yüzyılın sonu ve 21. yüzyılın başında din sosyolojisi teorik ve ampirik araştırmalarda dikkate değer bir büyüme kaydetmiştir. Bilimsel konsensüs modernleşme teorisi ile ilişkili erken sekülerleşme tezinin yanıltıcı ve basit olduğunu ya da öncelikle Kuzey Avrupa ile ilgili olduğunu savunmaktadır. Avrupa çerçevesinin ötesinde, dinin toplum, kültür ve siyasette önemli bir rol oynamaya devam ettiğine dair yeterli kanıt bulunmaktadır. Gelişmekte olan dünyada kentleşme ile birlikte dindarlıkta ve dini canlanmada artış meydana gelmiştir. Din, bu yüzyılda tüm dünyada siyasi ve ideolojik mücadelelerde önemli bir faktör olacaktır. Bununla birlikte, bu siyasal çatışmalara odaklanmanın olumsuz yönlerinden biri, radikal İslam ve dini şiddetin diğer tezahürleri üzerine aşırı yoğunlaşmış olmasıdır.Item Open Access Modern arap romanında “diglossia”, “çiftdillilik”, Abdurrahman Münif örneği(Uludağ Üniversitesi, 2018) Arslan, AdnanArap romanında fasih olmayan yerel lehçelerin yazın dili olarak kullanılması, edebiyat eleştirmenleri tarafından çok tartışılan bir konu olmuştur. Kimi eleştirmenler, roman içerisinde “bozulmuş” yerel lehçelerin kullanımının eserin kalitesine zarar verdiğini düşünürken kimi eleştirmenler ise bu lehçelerin edebiyatın muhatabı olan “halk”ın duygularına hitap etme, onların gerçeğini yansıtma açısından yararlı buluyordu. Özellikle Mısır’ın Fransa tarafından işgal edilişinden sonra Arap edebiyatçıları arasında büyük yankı uyandıran bu tartışma, günümüze dek devam etmektedir. XX. Yüzyıl Arap romanında toplumcu gerçekçiliğin temsilcilerinden olan Abdurrahman Münif’in konuya yaklaşımı ise “orta dil” kavramında kendini göstermektedir. Onun romanlarda asıl olan fasih Arapça olmakla birlikte çoğu kez diyaloglarda avamcaya yer vermiştir.Item Open Access Muhteva-yorum ilişkisi bağlamında alışverişte meclis muhayyerliği hadîsi(Uludağ Üniversitesi, 2018) Başaran, Serkan; Uludağ Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.Bilindiği üzere Kur’an-ı Kerîm’de işaret edilen birçok konu sünnetin sunduğu detaylarla şekillenmektedir. Bazen bu detaylar ilgili oldukları konuyu daha anlaşılır kılarken bazen de meselenin farklı şekillerde yorumuna imkân tanır. Bunun yanı sıra mezheplerin bu tür örnekler üzerinde yürüttükleri tartışmalar da oldukça önemlidir. Zira bu yolla şer’î nassların yorumunda müracaat edilebilecek yöntemlerle bunların nasıl kullanıldığına dair ipuçları elde edilebilmektedir. İnsanlar arasında mülkiyetin değişimini sağlayan alışveriş de bu örneklerden biridir. Nitekim Kur’ân, ticaret hayatının dolayısıyla sosyal hayatın en yaygın faaliyeti niteliğindeki alışverişin helal olduğunu umumî bir dille beyan ederken sünnet, alışverişin tarafları, konusu, keyfiyeti vb. birçok noktaya dair hem sözel açıklamalar hem de fiilî örneklerle daha detaylı bilgiler sunar. Böylece konu problemlere kapı aralamama ilkesi temelinde bazı standartlara kavuşur. Hz. Peygamber’in “يتفرقا لم ما بالخيار البيعان” “Alışveriş yapan taraflar, ayrılmadıkça muhayyerdir” sözü, farklı tarîklerle gelmiş ve bazı yöntemlerle değerlendirilip yorumlanmış bir hadistir.Item Open Access Kur'ân'da “şehâdet” kavramı(Uludağ Üniversitesi, 2018) Halil, Hüseyin; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.Kur’ân-ı Kerim’in iskeletini oluşturan başta tevhid akidesi olmak üzere takva, salih amel, salat, hac, zekât, cezâ, hasene-seyyie…gibi amelî kavramlar ile melek, cin, peygamber; kitap, cennet, cehennem, âhiret… gibi îtikâdi kavramlar hem islam kültürü hem de islam ilimleri açısından nasıl büyük bir öneme hâiz iseler, “şehâdet” kavramı da benzer derecede bir ehemmiyete sahiptir. Aslen “hazır bulunmak ve bir şey hakkında bilgi sahibi olmak” manasında olan bu kelime, Kur’ân’da bazen Allah’a şirk koşulan bir yerde veya müşriklerin yanında bulunmamayı, yani batılın karşısında olmayı ifâde ederken; bazen de hakkın yanında olup doğruyu söylemeyi ifâde eder. Ekseriyetle “şehâdet” kavramı denilince akla yalan ve dolandırıcılıktan uzak olumlu ve doğru şeyler gelir (el-Bakara, 2/282; el-En’âm, 6/19; en-nûr, 24/13). Fakat bunun istisnası da mevcuttur, zîra münâfıklar “biz şâhitlik ederiz” (elMünâfıkûn, 63/1) dediklerinde içlerindeki hakikati gizlemektedirler, bu yüzden her “şehâdet” lafzının her zaman bir şeyin gerçek yüzünü gösterdiği söylenemez.Item Open Access İbn Sinan el-Hafâcî’ye göre fesâhatin sırrı(Uludağ Üniversitesi, 2018) Akay, Figen; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.İbn Sinân Hafâcî (ö.466/1073) fesâhatin ve hakikatinin ne olduğu konusunda meydana gelen görüş ayrılıklarını gün ışığına çıkarmak amacıyla kaleme aldığını dile getirdiği Sirru’l-Fesâha isimli eserinde öncelikle fesâhat ve belâgat kavramlarını incelemiş ve aralarındaki farkı ortaya koymaya çalışmıştır. Bu bağlamda fesâhatin lafızlara, belâgatin ise manalarla birlikte lafızlara ait bir nitelik olduğunu ifade etmiştir. Bu makalede Hafâcî’nin üzerinde durduğu temel kavram olan fesâhati nasıl tanımladığı, kendisinden önceki bazı önemli belâgat âlimlerinin görüşlerine temas edilerek incelenecektir. Dolayısıyla eserini kaleme alırken başvurduğu diğer belâgat ve fesâhate dair eserlerde bulunan birtakım görüşlere de yer verilerek kendisinden önceki âlimlerden faydalandığı ve ayrıştığı noktalara da temas edilecektir. Hafâcî’nin fesâhat kavramını açıklarken kullandığı, nazım ve nesir örneklerinden hareketle hem fasih bir kelime hem de fasih bir kelamın sahip olması gereken şartlar maddeler halinde ele alınacaktır. Sonuç olarak da genelde, Arap dilinde fesâhat konusunun ayrıntılı bir şekilde ele alındığı en önemli eser olmasının yanı sıra, Hafâcî’nin odaklandığı konunun fesâhat olması sebebiyle bu eserin Sirru’l-Fesâha olarak isimlendirildiğini düşünmek mümkündür.Item Open Access Ibn al-Malāḥimī’s criticism of philosophers’ views on God’s knowledge of particulars(Uludağ Üniversitesi, 2018) Koloğlu, Orhan Şener; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.One of the controversial arguments of Islamic philosophers is that, according to them, God knows particulars as universals. For al-Ghazālī, such an argument means that God does not know particulars, whereupon he accuses philosophers for falling into unbelief (kufr). The foregoing accusation by al-Ghazālī makes this argument an evergreen point of debate for Islamic theology (kalām) and philosophy. Ibn al-Malāḥimī, the Muʿtalizite theologian, is among the criticisers of mentioned philosophical view. Addressing the problem in his Tuḥfat al-mutakallimīn fī al-radd ʿalā al-Falāsifa, Ibn alMalāḥimī, however, brings forth an approach different from that of al-Ghazālī. Contrary to al-Ghazālī, he does not interpret the philosophers’ view as an argument that God does not know particulars. Indeed, according to Ibn al-Malāḥimī, philosophers already accept that God does not know particulars. Therefore, his main objective is to refute the view that God does not know particulars. For this purpose, Ibn al-Malāḥimī tries to explain that knowledge of particulars does not lead to any change in the self/essence (dhāt) of God. There is a unique aspect to the perspective of Ibn al-Malāḥimī. According to him, even though philosophers deny that God knows particulars, their view actually means God does know particulars.Item Open Access Nevâdir malzemesinden hareketle bir biyografi inşası denemesi: “Müzebbid el-Medînî” örneği: hayatı-kişiliği(Uludağ Üniversitesi, 2018) Şahin, Şener; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.Müstehcen konulara ve pornografik tasvirlere dair komik hikâyeler, bu türden rivayetlere meraklı bir edepsizler kadrosu tarafından Klasik Arap mizahının en belirgin temalarından biri hâline getirilmiştir. Ortaçağ İslam dünyasında anekdotları yüzyıllar boyu Müslüman entelektüelleri güldürüp eğlendirmiş bir nüktedan olan Ebû İshâk elMedînî’nin (Müzebbid) mizahi ürünleri hem nicelik hem nitelik bakımından çağdaşlarını gölgede bırakacak düzeydedir. Bununla birlikte teracim kitaplarında Müzebbid’in hayatına dair biyografik malumat -birkaç bilgi kırıntısı dışında- yok denilecek kadar azdır. İşte bu makale çalışmasıyla hedeflenen, edepsizler kadrosunun bu en parlak simasına ait fıkra malzemesinden yola çıkarak hem tarihsel kişiliğinin hem de mizah anlayışının ana çizgilerini belirginleştirmektir.Item Open Access İntihara bakış ve bireysel dindarlık üzerine karşılaştırmalı bir araştırma (Kırklareli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ve İlahiyat dışındaki bölümlerde okuyan öğrenci örneği)(Uludağ Üniversitesi, 2018) Gashi, Feimİnsanoğlunun manevi boşluk içerisinde olması onu farklı arayışlara sürüklemektedir. Bu arayışlar sonucunda tatmin edici cevaplar bulamayınca birey neden en kıymetli şeyi olan, Allah’ın dokunulmaz kıldığı canından vazgeçmek ister? Bu noktadan hareketle Kırklareli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ile İlahiyat Fakültesi dışındaki bölümlerde okuyan öğrencilerin intihara bakışı ve bireysel dindarlık yönelimlerini ortaya çıkarmayı hedeflemekteyiz. Bu araştırmada intihara bakış ile bireysel dindarlık, cinsiyet, medeni durum, eğitim farkı, ekonomik statüsü ve yaşadığı yer durumu arasındaki ilişki belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma, tarama yöntemine uygun, anket tekniğinin kullanıldığı bir saha araştırması niteliğindedir. Örneklem, Kırklareli Üniversitesi İlahyat (N=80) ve İlahiyat Dışı Bölümlerde (N=120) 200 okuyan öğrencilerden oluşmaktadır. Örnekleme, “İntihara Karşı Tutumlar” ve “Bireysel Din Envanteri” uygulanmıştır. Elde edilen bulgulara göre, intihara bakış ve bireysel dindarlık ile cinsiyet arasında anlamlı bir farklılık bulunmakta, ayrıca fakülte farkı ile intihara bakış ve bireysel dindarlık arasında kısmi anlamlı bir farklılık olarak görülmektedir. Öğrencilerin medeni hali, gelir durumu ve yaşadığı yer ile intihara bakışı ve bireysel dindarlık arasında ise anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir.Item Open Access Abu Shakur al-Salimi and his theological identity within the scope of al-Tamhid fī Bayan al-Tawḥid(Uludağ Üniversitesi, 2018) Kılavuz, Ulvi Murat; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.; 0000-0002-5095-9522Even though al-Imām al-Māturīdī was praised by certain scholars, such as his master Abū Naṣr al-ʿIyāḍī, and was described later as the founder of Māturīdiyyah by both his school’s followers and his competitors, such as Fakhr al-Dīn al-Rāzī, it is clear that his school took form based on the ideational foundations of Abū Ḥanīfah. In places like Khurāsān and Transoxiana where Māturīdiyyah spreaded most, the most prominent followers have been the Ḥanafī scholars and the school was called Ḥanafiyyah/Māturīdiyyah because of its “dual-authoritative” nature. While Ḥanafīs of Samarqand embraced a more kalāmī/dialectical methodology much like al-Imām alMāturīdī, Ḥanafīs of Bukhārā had a more scripturalist/traditionalist attitude with some caution of rational interpretation (taʾwīl). No doubt that, despite his rational (grounded on raʾy) and interpretivist attitudes in the issues of fiqh, the fact that Abū Ḥanīfah had a more moderate and conservative attitude that is not completely contrary to that of Ahl al-ḥadīth in credal/theological issues had an effect on this. Even though he preserved his kalāmī methodology and style in congruence with his school and penned an entirely theological book named al-Tamhīd, Abū Shakūr al-Sālimī, a representative of Samarqand Ḥanafī/Māturīdī tradition, had some ideas and views compatible with the “conservative” Bukhārā-based Ḥanafī/Māturīdī position, probably because of perceiving Abū Ḥanīfah as the absolute authority. Nevertheless, it is possible to say that he followed and fused the ideas of both of two authorities, Abū Ḥanīfah and al-Imām al-Māturīdī, and at the same time, preserved his own authenticity.