Analitik felsefe - kıta felsefesi ayrışmasının tarihsel dayanakları

Abstract

Analitik felsefe ile kıta felsefesi arasındaki ayrışma, 20. yüzyılda ortaya çıkmış ve felsefe tarihine damgasını vurmuştur. Ayrışmanın Amerikan üniversitelerinde “resmiyet” kazanması ve ardından küresel ölçekte yaygınlaşması ile birlikte, çeşitli felsefe akımları arasındaki fay hatları da derinleşmiştir. Bu makalede, söz konusu ayrışmanın ne ölçüde felsefî savlara dayandığı sorgulanmakta; ayrışmanın yer yer düşünce tarihindeki girift ilişkilenmeleri perdelediği ve bu durumun anakronik yorumlarla paralel bir gelişim sergilediği öne sürülmektedir. Bu savı desteklemek üzere, ayrışmada belirleyici olan fikrî akımlar ve ideolojik kamplaşmalar ile tüm bunlara bağlı olarak akademide gerçekleşen kırılmalar ele alınacaktır. Makalenin ilk bölümünde felsefî akımların çeşitliliği ve aralarındaki bağlantıların karmaşık niteliği vurgulanarak, ayrışmanın meşruiyeti sorgulanacaktır. Kuşkusuz, tarihten günümüze oldukça farklı hatlarda ilerleyen ve hatta birbirine karşı kayıtsız kaldığı görülebilen birçok felsefe ekolü mevcuttur, ancak buradaki mesele iki farklı üst kategorinin varlığının dayanakları ile ilgilidir. İkinci bölümde ise ayrışmanın şekillenmesinde etkili olan felsefî düşünceler ve bu düşüncelerin şekillendiği ortamı belirleyen siyasal ve tarihsel gelişmeler üzerinde durulacaktır. Burada özellikle, Soğuk Savaş döneminin ideolojik ortamının felsefedeki ayrışmayı derinleştiren doğrudan ve dolaylı ele alınacaktır.

The division between analytic philosophy and continental philosophy emerged in the 20th century and left a lasting mark on the history of philosophy. As this division gained “official” status in American universities and subsequently spread globally, the fault lines between various philosophical movements deepened. This article questions the extent to which this divergence is truly based on philosophical arguments. It is proposed that, at times, the divergence has obscured the intricate interconnections within the history of thought and that this situation has developed in parallel with anachronistic interpretations. To support this claim, the intellectual currents and ideological polarizations that played a decisive role in the division, as well as the academic ruptures associated with them, will be examined. In the first part of the article, the legitimacy of the division will be questioned by emphasizing the diversity of philosophical movements and the complex nature of their interconnections. Undoubtedly, there are many philosophical schools that have developed along quite different lines throughout history, some of which have even remained indifferent to one another; however, the issue here concerns the grounds for positing two distinct overarching categories. In the second part, the focus will be on the philosophical ideas that played a role in shaping the division, as well as on the political and historical developments that determined the context in which these ideas took form. Particular attention will be given to the ideological climate of the Cold War period, both in its direct and indirect role in deepening the division within philosophy.