Duygu durumunun kısa süreli bellek üzerindeki etkisi: Duygulanım-bellek kuramları

Abstract

Farklı duygu durumlarının bellek performansını nasıl etkilediği üzerine ilişkisel ağ, şema ve duygu düzenleme modeli başta olmak üzere farklı yaklaşımlar geliştirilmiş ve sayısız çalışma yürütülmüştür. Literatür incelendiğinde bulgulardaki çelişkiler ve kısa süreli belleği inceleyen çalışmaların eksikliği dikkat çekmektedir. Bu araştırmanın temel amacı farklı duygu durumlarının kısa süreli bellek üzerindeki etkisini anlamaktır. Bu amaçla, katılımcıların hatırladıkları uyaran sayısının ve içeriğinin olumlu, olumsuz ve nötr duygu durumu grupları arasında farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Olumlu duygu durumunun bellek performansını arttıracağı, olumsuz duygu durumunun ise azaltacağı iddia edilmiştir. Ayrıca, ilişkisel ağ ve şema modelinin varsayımları esas alınarak, duygu durum uyumlu bellek etkilerinin gözlenmesi beklenmiştir. 18-25 yaş aralığındaki 80 katılımcı ile yürütülen çalışmada, otobiyografik anı yazma ve film gösterimi olmak üzere iki farklı duygu durum değişimleme tekniği kullanılarak olumlu, olumsuz, nötr duygu durumları yaratılmaya çalışılmıştır. Değişimleme tekniklerinin etkililiği Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği (PANAS) ile ölçülmüştür. Ardından katılımcılara olumlu, olumsuz ve nötr kelimelerin yer aldığı serbest hatırlama görevi sunulmuş ve hatırladıkları kelimelerin sayısı ve içeriği incelenmiştir. Analizler, olumsuz duygu durum grubundaki katılımcıların PANAS puanlarının anlamlı ölçüde farklılaştığını (p=.02) ancak olumlu duygu durum grubunda anlamlı bir fark bulunmadığını göstermiştir. Bu sonuç, kullanılan değişimleme tekniklerinin olumlu duygu durumu yaratmakta yetersiz kaldığını ortaya koymuştur. Katılımcıların bellek performansları incelendiğinde ise, hatırlanan kelime sayısı ve içeriğinin duygu durum grupları arasında farklılaşmadığı görülmüştür. Özetle, duygu durumunun kısa süreli bellek üzerinde herhangi bir etkisi bulunmamış ve duygu durum uyumlu bellek etkileri gözlenmemiştir. Araştırma, kullanılan değişimleme tekniklerinin etkililiğine yönelik sorunları ve duygu durum-bellek ilişkisinin daha doğru anlaşılabilmesi için ek bulgulara olan ihtiyacı gündeme getirmektedir.Various approaches, particularly association network, schema, and emotion regulation models, have been developed and numerous studies have been conducted on how different emotional states affect memory performance. A review of the literature reveals inconsistencies in the findings and dearth of studies examining short-term memory. The main objective of this study is to understand the effect of different emotional states on short-term memory. To this end, the study examined whether the number and content of stimuli recalled by participants differed across positive, negative, and neutral mood groups. It was hypothesized that positive mood would enhance memory performance, while negative mood would impair it. Additionally, based on the assumptions of the association network and schema models, it was expected that mood congruent memory effects would be observed. In the study conducted with 80 participants aged 18-25, two different mood manipulation techniques, autobiographical memory writing and film screening, were used to create positive, negative, and neutral mood states. The effectiveness of the manipulation techniques was measured using the Positive and Negative Affect Schedule (PANAS). Participants were then given a free recall task involving positive, negative, and neutral words, and the number and content of the words they recalled were examined. Analyses showed that there was a significant difference in PANAS scores between participants in the negative emotion group (p=.02) but no significant difference in the positive emotion group. This result indicates that the manipulation techniques used were insufficient in creating a positive mood. When participants' memory performance was examined, no differences were observed in the number and content of words recalled between the mood groups. In summary, mood had no effect on short-term memory, and no mood-congruent memory effects were observed. The study highlights issues regarding the effectiveness of the manipulation techniques used and the need for additional findings to better understand the relationship between mood and memory.