Gibb, H. A. R.Ötenkaya, Yusuf2022-07-182022-07-182021-06-16Gibb, H. A. R. (2021). "İbn Haldûn’un siyaset teorisi’nin islami kökeni". çev. Yusuf Ötenkaya. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30(1), 291-299.1301-33942667-680Xhttps://doi.org/10.51447/uluifd.915600https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1705116http://hdl.handle.net/11452/27826Bu çalışma, H.A.R. Gibb'in “The Islamic Background of Ibn Khaldun’s Political Theory”, Bulletin of the School of Oriental Studies 7/1 (1933), 23-31 künyeli makalenin tercümesidir.Von Kremer’in çalışması ve konunun önemine dikkat çeken farklı ülkelerden araştırmacıların birkaç kısa makalesini saymazsak, de Slane’in Mukaddime çevirisini takip eden elli yılda, Dr. Taha Hüseyin’in bu konuda ilk müstakil çalışmayı yayımladığı 1917 yılına kadar Mukaddime hakkında herhangi bir çalışmanın olmadığı göz önünde bulundurulduğunda son üç yıl içerisinde İbn Haldûn’un bu eserinin merkeze alındığı dört farklı çalışmanın olması son derece şaşırtıcıdır. Önceki makalelerin çoğu gibi Taha Hüseyin’in bu çalışması da temelde İbn Haldûn’un tarih teorisinin sosyolojik yönleriyle ilgilenmekteydi. Söz konusu ilgi, 1917’den beri yayımlanan üç ya da dört makalenin biri hariç hepsinde baskındır. En son çalışmalarda mezkûr sosyal yöne ağırlık verilmesine rağmen, bu incelemelerin bir bütün olarak daha geniş bir alanı kapsadığı söylenebilir. Dr. Gaston Bouthoul gerçekten de İbn Haldûn’un “Sosyal Felsefesi” başlığı içerisinde kendini sınırlandırmaktadır. Ancak yazısının özellikle de ilk otuz sayfasında bu sınırları aşarak tarihçi İbn Haldûn’un kişiliği ve entelektüel görünümü hususunda ufuk açıcı analizlerde bulunmuştur. Prof. Schmidt’in tezi5 ise daha çok alan incelemesi mahiyetinde olup, bu çalışmasında İbn Haldûn’un eserinin (Mukaddime) farklı yönleri üzerinde duran daha önceki araştırmacıların görüşlerini derleyip incelemiş ancak kendisine ait herhangi bir sentez ortaya koyma- mıştır. Son olarak Dr. Kamil Ayad ve Erwin Rosenthal’in Almanca olarak yayımladıkları eserler, münhasıran Mukaddime’nin tarihsel düşüncesine yöneliktir ve özellikle de ikincisi hususi olarak İbn Haldûn’un siyaset teorisini8 ele alan ilk müstakil çalışmadır. Bu iki kitap plan itibariyle önemli derecede farklıdır. Dr. Ayad, İslami kül- tür ve entelektüel gelişiminin genel eğilimleri noktasında kapsamlı ve felsefi giriş yaptıktan sonra İbn Haldûn’un tarihsel metodu analizinde dakik bir inceleme ve gözlem isabetliliği sergilemiş ve çalışmasını İbn Haldûn’un sosyal teorisini ana hatlarıyla inceleyerek neticelendirmiştir. Diğer taraftan Dr. Rosenthal ise, İbn Haldûn’un bizzat kendisini ifade etmesine izin vererek, kendi çalışmasını, “metinle sıkı bir bağ kurup, sınırlı tarihsel yorumla birlikte onun devlet teorisini analiz ettiği Mukaddime adlı eserin en önemli pasajlarının mümkün olduğunca en isabetli çevirisi yoluyla İbn Haldûn’un devlet düşüncesini resmettiği ve bu kaynağa dayanarak tarihçiyi takdim ettiği mütevazı bir teşebbüs olarak” tasvir etmiştir.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessİbn HaldûnSiyaset teorisiİslami kökenArticle291299301